Η Ελλάδα ετοιμάζεται για «καθαρή σελίδα» στο Σύμφωνο Μετανάστευσης

Στις Βρυξέλλες, η Ελλάδα επιδιώκει να αφήσει πίσω της το παρελθόν του Δουβλίνου, θέτοντας ως πρωταρχικό στόχο την πλήρη εφαρμογή του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης από μηδενική βάση. Αυτό τόνισε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης, κατά την ενημέρωση προς τους διαπιστευμένους συντάκτες.

Ο υπουργός χαρακτήρισε «ισορροπημένη λύση» τη συμφωνία κατανόησης με τη Γερμανία, η οποία προβλέπει τη διαγραφή όλων των εκκρεμών υποθέσεων επιστροφών έως τις 12 Ιουνίου 2026. Παράλληλα, επέμεινε στη σημασία της πραγματικής αλληλεγγύης, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, εκφράζεται μέσω των μετεγκαταστάσεων και όχι μέσω χρημάτων ή τεχνικής βοήθειας.

**Ρυθμίσεις επιστροφών και ασφαλείς τρίτες χώρες**
Ο Θάνος Πλεύρης δήλωσε ότι η Ελλάδα στηρίζει τον νέο κανονισμό επιστροφών, ιδιαίτερα τις διατάξεις που αφορούν τα κέντρα επιστροφών (return hubs), την ενισχυμένη διοικητική κράτηση και τη συνεργασία με ασφαλείς τρίτες χώρες. Ωστόσο, εξέφρασε «μεγάλη ένσταση» για την άρνηση ορισμένων κρατών-μελών να αποδεχθούν την υποχρεωτική αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής. Υπογράμμισε ότι χωρίς αυτό το εργαλείο, χάνεται πολύτιμος χρόνος, καθώς κάθε υπόθεση μπορεί να επανανοίγει σε δεύτερο κράτος.

Ο υπουργός Μετανάστευσης τόνισε ότι η Ελλάδα έχει ήδη προχωρήσει σε προωθημένη εθνική εφαρμογή του κανονισμού, αυξάνοντας τον ανώτατο χρόνο διοικητικής κράτησης σε 24 μήνες και αυστηροποιώντας το ποινικό πλαίσιο για τη μη συμμόρφωση σε αποφάσεις επιστροφής. Επισήμανε, δε, τη σημασία της ενιαίας ευρωπαϊκής λίστας ασφαλών τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές, προκειμένου να επιταχυνθούν οι απορρίψεις αιτημάτων ασύλου και οι επαναπροωθήσεις, συμπληρωματικά με τις εθνικές λίστες.

**Η «καθαρή σελίδα» και η συμφωνία με Γερμανία**
Κεντρικός πυλώνας της ελληνικής στρατηγικής είναι η πλήρης διαγραφή όλων των εκκρεμών υποθέσεων επιστροφών Δουβλίνου έως τις 12 Ιουνίου 2026, την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νέου Συμφώνου. Όπως εξήγησε ο κ. Πλεύρης, με τη «κοινή κατανόηση» Αθήνας-Βερολίνου, η Γερμανία συμφωνεί να κλείσει όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις επιστροφών προς την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα δημιουργηθούν μέχρι την έναρξη ισχύος του pact. Η Αθήνα, από την πλευρά της, θα αναγνωρίσει αυτή τη διαγραφή ως συμβολή της Γερμανίας στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη για τα δύο πρώτα εξάμηνα εφαρμογής.

Σύμφωνα με τον Θάνο Πλεύρη, η Ελλάδα αποδέχεται ότι για αυτή την περίοδο δεν θα λάβει ουσιαστική «κλασική» αλληλεγγύη από τη Γερμανία σε επίπεδο μετεγκαταστάσεων ή χρηματοδότησης, καθώς η διαγραφή του αποθέματος των υποθέσεων θεωρείται ως εξόφληση του πρώτου κύκλου υποχρεώσεων. Υπολογίζει ότι, ακόμη και αν η Ελλάδα λάμβανε το μέγιστο δυνατό μερίδιο από τις 21.000 θέσεις ετήσιας αλληλεγγύης, θα μιλούσαμε για περίπου 4.000-5.000 άτομα, ενώ το «στοκ» των υποθέσεων του Δουβλίνου είναι πολλαπλάσιο.

**Eurodac, δευτερογενείς ροές και backlog ασύλου**
Ο υπουργός αναφέρθηκε στις τεχνικές αλλαγές του Eurodac από τις 12 Ιουνίου 2026, επισημαίνοντας ότι η βάση δεδομένων μετατρέπεται σε πλήρως ψηφιακό, ενιαίο σύστημα καταγραφής προσώπων και όχι απλώς αιτήσεων. Αυτό θα επιτευχθεί με περισσότερα βιομετρικά και προσωπικά δεδομένα, με στόχο την αποφυγή διπλών εγγραφών και την ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας.

Τόνισε ότι η Ελλάδα ήδη «χτυπάει τα πάντα» στο Eurodac από το 2019-2020, έχοντας απομακρυνθεί από το στόχαστρο για ελλιπή καταγραφή, σε αντίθεση με άλλες χώρες που διατηρούν μεγάλες δεξαμενές ανεπεξέργαστων φακέλων. Παρουσίασε την εικόνα του ελληνικού συστήματος ασύλου, όπου το συνολικό backlog ανέρχεται σε περίπου 30.000 υποθέσεις (28.000 σε πρώτο βαθμό και 2.500 σε δεύτερο), έναντι σχεδόν 1 εκατομμυρίου εκκρεμών υποθέσεων σε επίπεδο ΕΕ.

Κατά τον κ. Πλεύρη, αυτή η «σχετικά καθαρή» εικόνα επιτρέπει στην Ελλάδα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο βασίζεται στην ταχεία διάκριση μεταξύ αυτών που έχουν προοπτική προστασίας και αυτών που πρέπει να επαναπροωθηθούν.

**Med5, relocations και απόρριψη του «μοντέλου επιταγής»**
Η Αθήνα δρα σε πλήρη συντονισμό με τις υπόλοιπες χώρες της Med5, υποστηρίζοντας ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη πρέπει να μετράται πρωτίστως σε μετεγκαταστάσεις και όχι σε χρηματοδοτικά ή τεχνικά πακέτα. Ο Θάνος Πλεύρης προειδοποίησε ότι η τάση πολλών κρατών να επιλέγουν συστηματικά τη χρηματική συνεισφορά αντί των relocations «υπονομεύει τη φιλοσοφία του Συμφώνου» και ενδέχεται να το «δυναμιτίσει» αν συνεχιστεί.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός ξεκαθάρισε ότι «δεν υπάρχει ελληνική κυβέρνηση που θα δεχθεί να παίρνει χρήματα για να κρατάει μετανάστες», επιμένοντας πως η χώρα «δεν θέλει να γίνει αποθήκη ψυχών» και ότι η μόνη ουσιαστική βοήθεια είναι η αποσυμφόρηση μέσω μετεγκατάστασης. Χαρακτήρισε, δε, μικρό τον στόχο των 30.000 συνολικών relocations στην ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε να είναι πολύ υψηλότερος εάν οι εταίροι επιθυμούν πραγματική επιμερισμένη ευθύνη.

**Returns hubs και τρίτες χώρες: από τη θεωρία στην πράξη**
Ο Θάνος Πλεύρης εμφανίζεται ένθερμος υποστηρικτής των ευρωπαϊκών «κόμβων επιστροφών» σε τρίτες ασφαλείς χώρες, ως εργαλείου αποτροπής της παράτυπης μετανάστευσης και επιτάχυνσης των επιστροφών. Τόνισε ότι, κατά την ελληνική θέση, τα κέντρα αυτά πρέπει να βρίσκονται εκτός εδάφους ΕΕ ώστε να έχουν πραγματικά αποτρεπτικό χαρακτήρα, διαφοροποιούμενος έτσι από το σχήμα Ιταλίας-Αλβανίας, το οποίο, όπως σημείωσε, δεν λειτούργησε όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί.

Ο υπουργός ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει εκφράσει σε εταίρους, ιδίως στη Γερμανία, τη βούλησή της να συμμετάσχει ενεργά σε ευρωπαϊκές ή διμερείς πρωτοβουλίες για τη δημιουργία τέτοιων κέντρων, είτε στο πλαίσιο της ΕΕ είτε μέσω χωριστών συμφωνιών. Υπογράμμισε, ωστόσο, και τις δυσκολίες, φέρνοντας ως παράδειγμα χώρες όπως η Αίγυπτος, που μέχρι στιγμής δεν δέχονται τέτοιες ρυθμίσεις, ενώ υπενθύμισε ότι στο παρελθόν αντίστοιχες απόπειρες έγιναν αποσπασματικά από μεμονωμένα κράτη, όπως η Βρετανία με τη Ρουάντα.

**«Σκληρή πολιτική» για δευτερογενείς ροές και επόμενα βήματα**
Ο κ. Πλεύρης τόνισε ότι η Ελλάδα ακολουθεί ήδη «σκληρή μεταναστευτική πολιτική» για τον περιορισμό των δευτερογενών ροών προς τον Βορρά, κάτι που, όπως ανέφερε, έχει αναγνωριστεί και από χώρες όπως η Γερμανία. Ως ενδεικτικό παράδειγμα, ανέφερε ότι περίπου 3.500 άτομα βρίσκονται σήμερα σε διοικητική κράτηση, τα οποία, αν δεν κρατούνταν και γνώριζαν ότι δεν θα λάβουν άσυλο, «πολύ πιθανόν να είχαν ήδη μετακινηθεί σε άλλες χώρες της ΕΕ».

Στο πολιτικό σκέλος, ο υπουργός περιέγραψε το νέο Σύμφωνο ως μηχανισμό που μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε «ομαλές» ροές, περίπου 200.000 ετησίως σε επίπεδο ΕΕ, προειδοποιώντας ότι σε περίπτωση νέας μεγάλης κρίσης με ροές της τάξης του ενός εκατομμυρίου, «κανένας μηχανισμός δεν αρκεί από μόνος του». Οι επόμενοι μήνες αναμένεται να κυλήσουν με εντατικές διμερείς διαβουλεύσεις – πέραν της Γερμανίας, στο μικροσκόπιο βρίσκονται Βέλγιο, Ολλανδία και άλλες χώρες με σημαντικές δευτερογενείς ροές – με στόχο το κλείσιμο όσων περισσότερων ανοιχτών μετώπων πριν την πλήρη εφαρμογή του pact το 2026.