Μαύρες τρύπες: Οι γαλαξιακοί “άνεμοι” που στέλνουν ύλη στο διάστημα
Νέα επιστημονική έρευνα ανατρέπει όσα γνωρίζαμε για τη συμπεριφορά των υπερμεγεθών μαύρων τρυπών στα κέντρα των γαλαξιών.
Μια καινοτόμα επιστημονική μελέτη, που βασίζεται σε δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο eROSITA, φέρνει στο φως νέα, συναρπαστικά στοιχεία για τις υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που φιλοξενούνται στα κέντρα των γαλαξιών. Τα ευρήματα αμφισβητούν προηγούμενες αντιλήψεις, αποκαλύπτοντας ότι αυτές οι κοσμικές οντότητες όχι μόνο καταβροχθίζουν ύλη, αλλά δημιουργούν και ισχυρούς κοσμικούς ανέμους, εκτοξεύοντας μέρη της στο απέραντο διάστημα.
Οι μαύρες τρύπες, γνωστοί για την ασύλληπτα ισχυρή βαρυτική τους έλξη, καθιστούν αδύνατη τη διαφυγή ακόμη και του φωτός. Οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας, διαθέτουν τεράστια μάζα και συχνά απορροφούν την ύλη που βρίσκεται γύρω τους, κυρίως αέρια. Αυτό το υλικό, καθώς περιστρέφεται γύρω από τη μαύρη τρύπα, σχηματίζει σπειροειδείς δομές και τελικά πέφτει μέσα σε αυτήν, αυξάνοντας τη μάζα της.
Αυτή η διαδικασία πυροδοτεί την απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων ενέργειας, η οποία ακτινοβολείται ως έντονο φως, ανιχνεύσιμο από τα τηλεσκόπια, ιδίως στην περιοχή των ακτίνων Χ. Τα λαμπρά και ισχυρά αυτά αντικείμενα είναι γνωστά ως κβάζαρ.
Προηγούμενες έρευνες υποστήριζαν ότι όσο πιο γρήγορα καταναλώνει μια μαύρη τρύπα ύλη, τόσο πιο αμυδρή γίνεται η ακτινοβολία της, οδηγώντας σε ένα πιο ήπιο τρεμόπαιγμα του εκπεμπόμενου φωτός. Ωστόσο, τα νέα ευρήματα έρχονται να ανατρέψουν αυτή την εκτίμηση. Η μελέτη αποδεικνύει ότι, αντίθετα, οι μαύρες τρύπες που απορροφούν ύλη με ταχύτερο ρυθμό παράγουν πιο έντονο τρεμόπαιγμα στην ακτινοβολία τους.
«Αντίθετα με τις προσδοκίες μας, διαπιστώσαμε ότι το τρεμόπαιγμα των ακτίνων Χ γίνεται ισχυρότερο για μαύρες τρύπες που απορροφούν ύλη με ταχύτερο ρυθμό», δήλωσε ο δρ. Αντώνης Γεωργακάκης, επικεφαλής της μελέτης από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Το απροσδόκητα έντονο τρεμόπαιγμα, σύμφωνα με την έρευνα, αποδίδεται στους ισχυρούς ανέμους εκροής υλικού που παράγονται από το ίδιο το κβάζαρ. Αυτοί οι άνεμοι εκτινάσσουν ύλη στο διάστημα, δημιουργώντας νέφη που κατά διαστήματα «αποκρύπτουν» την πηγή φωτός της μαύρης τρύπας, προκαλώντας έτσι το χαρακτηριστικό τρεμόπαιγμα στην ακτινοβολία που εκπέμπεται.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, με επικεφαλής τον δρ. Αντώνη Γεωργακάκη, και τη συμβολή των δρ. Μαρίας Χήρα και δρ. Angel Ruiz. Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ) και στηρίχθηκε στις παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου eROSITA. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) συμμετέχουν επίσης στη γερμανική κοινοπραξία που διαχειρίζεται το τηλεσκόπιο, παρέχοντας εργαλεία λογισμικού για τη βαθμονόμηση των οπτικών ακτίνων Χ και την ανάλυση των δεδομένων.