Ζελένσκι σε αδιέξοδο: Το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο και οι κρίσιμες συνομιλίες στη Γενεύη

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, αντιμέτωπος με την επιτακτική ανάγκη να αποφασίσει αν θα αποδεχθεί το σχέδιο 28 σημείων που έχει προτείνει ο Λευκός Οίκος, το οποίο συνεπάγεται σημαντικές παραχωρήσεις, ή αν θα συνεχίσει τον αγώνα ενάντια στην προελαύνουσα ρωσική πολεμική μηχανή. Η πίεση για εξεύρεση λύσης κορυφώνεται, με υψηλόβαθμους αξιωματούχους από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ουκρανία και τις ευρωπαϊκές χώρες της συμμαχίας E3 (Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία) να συναντώνται στη Γενεύη για κρίσιμες συνομιλίες.

Στο επίκεντρο των διαβουλεύσεων βρίσκεται το αμερικανικό προσχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου, το οποίο η κυβέρνηση Τραμπ έχει θέσει ως βάση διαπραγμάτευσης. Στις συζητήσεις συμμετέχουν επίσης εκπρόσωποι της ΕΕ, ενώ η Ιταλία έχει αποστείλει δικό της αξιωματούχο. Ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο βρίσκονται ήδη στη Γενεύη, με στόχο «να εξομαλύνουν τις τελευταίες λεπτομέρειες» και να διαμορφώσουν μια συμφωνία «επωφελή για την Ουκρανία», όπως δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος στο Reuters. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι «τίποτα δεν θα συμφωνηθεί μέχρι να βρεθούν μαζί οι δύο πρόεδροι», αναφερόμενος στους Ντόναλντ Τραμπ και Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Στη Γενεύη βρίσκεται επίσης ο υπουργός Στρατού των ΗΠΑ Ντάνιελ Ντρίσκολ, ενώ ουκρανική αντιπροσωπεία αναμενόταν να φθάσει χθες το βράδυ, με το Κίεβο να έχει επιβεβαιώσει επίσημα τη συμμετοχή του. Οι διαβουλεύσεις διεξάγονται υπό την πίεση της προθεσμίας της Πέμπτης, την οποία έχει θέσει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στον Ζελένσκι για την έγκριση του σχεδίου των 28 σημείων. Το πλαίσιο προτείνει την παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία, τον περιορισμό των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ουκρανίας και την εγκατάλειψη της πορείας ένταξης στο ΝΑΤΟ, ζητήματα που έχουν προκαλέσει έντονες ανησυχίες τόσο στο Κίεβο όσο και στην Ευρώπη.

Δυτικοί ηγέτες έχουν χαρακτηρίσει το αμερικανικό σχέδιο «βάση για διαπραγμάτευση», επισημαίνοντας παράλληλα την ανάγκη για «επιπλέον δουλειά» προκειμένου να διασφαλιστεί μια πιο ευνοϊκή συμφωνία για την Ουκρανία. Πηγή της γερμανικής κυβέρνησης ανέφερε ότι ένα ευρωπαϊκό ειρηνευτικό προσχέδιο, βασισμένο στις αμερικανικές προτάσεις, έχει ήδη αποσταλεί τόσο στο Κίεβο όσο και στην Ουάσιγκτον.

Λίγο πριν τις συνομιλίες, ο Ζελένσκι είχε εκφράσει την ανησυχία του ότι η Ουκρανία κινδυνεύει να χάσει «την αξιοπρέπεια και την ελευθερία της», ακόμη και την υποστήριξη της Ουάσιγκτον, εάν αναγκαστεί να αποδεχθεί το προτεινόμενο πλαίσιο. Από την πλευρά του, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν χαρακτήρισε το αμερικανικό σχέδιο «βάση για επίλυση της σύγκρουσης», αν και η Μόσχα ενδέχεται να διαφωνήσει σε ορισμένα σημεία, όπως η αποχώρηση ρωσικών δυνάμεων από κατεχόμενες περιοχές.

Οι συνομιλίες στη Γενεύη πραγματοποιούνται σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη φάση του πολέμου, καθώς η Ουκρανία εισέρχεται στον τέταρτο χρόνο των εχθροπραξιών και οι πιέσεις για επίτευξη συμφωνίας εντείνονται ενόψει των αμερικανικών προθεσμιών.

Παράλληλα, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάρκο Ρούμπιο επιμένει ότι το ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία είναι αμερικανικό και όχι ρωσικό, διαψεύδοντας ισχυρισμούς Αμερικανών γερουσιαστών. Ο Ρούμπιο αντέκρουσε τις αναφορές τριών γερουσιαστών, σύμφωνα με τους οποίους το κείμενο ενστερνίζεται πλήρως ρωσικές θέσεις. «Η ειρηνευτική πρόταση συντάχθηκε από τις ΗΠΑ», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών μέσω X, τονίζοντας ότι το κείμενο «προσφέρεται ως ισχυρό πλαίσιο για τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις». Πρόσθεσε ότι βασίζεται σε στοιχεία που συνεισέφεραν τόσο η ρωσική όσο και η ουκρανική πλευρά, καθώς και σε προηγούμενες και συνεχιζόμενες συνεισφορές.

Νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τόμι Πίγκοτ, είχε χαρακτηρίσει «κατάφωρα ψευδές» αυτό που υποστήριξαν τα τρία μέλη της Γερουσίας. Οι γερουσιαστές Μάικ Ράουντς, Άνγκους Κινγκ και Τζιν Σαχίν είχαν υποστηρίξει ότι ο Ρούμπιο τους είχε δηλώσει πως το έγγραφο δεν εκφράζει επίσημες θέσεις των ΗΠΑ, αλλά αποτελεί απλώς αφετηρία για συνομιλίες, περιλαμβάνοντας «κατάλογο ρωσικών επιθυμιών». «Ο υπουργός Ρούμπιο μας τηλεφώνησε το απόγευμα. Νομίζω πως μας εξήγησε πολύ καθαρά ότι γίναμε αποδέκτες πρότασης που διαβιβάστηκε από έναν από τους αντιπροσώπους μας. Δεν πρόκειται για δική μας σύσταση. Δεν πρόκειται για δικό μας σχέδιο ειρήνης», είχε αναφέρει ο γερουσιαστής Ράουντς.

Το επίμαχο έγγραφο, που δημοσιοποιήθηκε από διάφορα μέσα ενημέρωσης, περιλαμβάνει βασικές απαιτήσεις της Μόσχας, όπως η εκχώρηση ουκρανικών εδαφών στη Ρωσία, η μείωση του μεγέθους του ουκρανικού στρατού και η οριστική εγκατάλειψη της προσπάθειας ένταξης στο ΝΑΤΟ. Παράλληλα, προβλέπει δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε νέα ρωσική επίθεση. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ είχε ορίσει προθεσμία έως την 27η Νοεμβρίου, ημέρα των Ευχαριστιών, για να απαντήσει ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι. Ωστόσο, ερωτώμενος αν το σχέδιο είναι η «τελευταία προσφορά» της Ουάσιγκτον, ο Τραμπ απάντησε μονολεκτικά «όχι», δηλώνοντας ότι «προσπαθούμε να τερματίσουμε» τον πόλεμο, «με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, πρέπει να τελειώσει» η σύρραξη, η οποία ξεκίνησε με την εισβολή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022.