Η Ευρώπη προσελκύει περισσότερους ερευνητές από τις ΗΠΑ

Ειδικοί από τον χώρο της έρευνας επισημαίνουν την αυξανόμενη συμμετοχή ερευνητών από τις ΗΠΑ σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα. Ωστόσο, τονίζουν ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να διαπιστωθεί αν η τάση επιστροφής επιστημόνων προς την Ευρώπη, μετά την απομάκρυνσή τους από την κυβέρνηση Τραμπ, θα είναι μακροπρόθεσμη. Ήδη, παρατηρείται ενίσχυση της παρουσίας αμερικανικών ιδρυμάτων και επιστημόνων σε ορισμένα ευρωπαϊκά σχήματα.

Ενδεικτικό της δυναμικής αυτής είναι η αύξηση των έργων που εγκρίθηκαν από το European Research Council (ERC) για το 2024. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των έργων με συμμετοχή ερευνητών από τις ΗΠΑ αυξήθηκε από 12 πέρυσι σε 21 φέτος. Αυτές οι χρηματοδοτήσεις, γνωστές ως Synergy Grants, στοχεύουν στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ κορυφαίων ερευνητών, προσφέροντας σε ομάδες δύο έως τεσσάρων ατόμων έως και 10 εκατομμύρια ευρώ για διάστημα έξι ετών.

Προς αυτή την κατεύθυνση, τόσο οι κυβερνήσεις της Ευρώπης όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους για την προσέλκυση επιστημόνων που αποχωρούν από τις ΗΠΑ. Η ΕΕ έχει θεσπίσει την πρωτοβουλία «Choose Europe for Science», ενώ το ERC έχει διπλασιάσει τους διαθέσιμους πόρους του για την υποστήριξη ερευνητών που επιθυμούν να ιδρύσουν εργαστήρια στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με τη Lidia Borrell-Damián, Γενική Γραμματέα του οργανισμού Science Europe, η αύξηση των αιτήσεων από ερευνητές που βρίσκονται στις ΗΠΑ είναι αναμενόμενη, καθώς σχετικές έρευνες δείχνουν ότι ένα σημαντικό ποσοστό τους εξετάζει σοβαρά την πιθανότητα μετανάστευσης. Ο Rodrigo Martins, πρόεδρος της European Academy of Sciences, επιβεβαιώνει αυτή την τάση, δηλώνοντας ότι η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά σε σχέση με το παρελθόν, όπου οι Αμερικανοί ερευνητές χρησιμοποιούσαν τις αιτήσεις στο ERC κυρίως για να ενισχύσουν τη θέση τους στα ιδρύματά τους στις ΗΠΑ, ενώ τώρα επιθυμούν πραγματικά να μεταβούν στην Ευρώπη.

Παρά την παρατηρούμενη μεταβολή, η Borrell-Damián προειδοποιεί ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να καθοριστεί αν οι μετακινήσεις αυτές θα είναι προσωρινές ή μόνιμες, καθώς η οργάνωση μιας μετεγκατάστασης για έναν ερευνητή και την οικογένειά του απαιτεί χρόνο. Τονίζει, ωστόσο, ότι η προσέλκυση επιστημόνων από τις ΗΠΑ πρέπει να εκλαμβάνεται ως ενίσχυση του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας, και όχι ως ανταγωνισμός για χρηματοδότηση. Ο στόχος της Ευρώπης, όπως υπογραμμίζει, είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου ερευνητές κάθε προέλευσης μπορούν να συνεισφέρουν από κοινού στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων.

Για τη διασφάλιση της κινητικότητας, η Borrell-Damián επισημαίνει την ανάγκη για πολιτικές που θα υποστηρίζουν ποικίλες μορφές κινητικότητας, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, καλύπτοντας όλα τα ακαδημαϊκά πεδία. Οι ελκυστικές συνθήκες σταδιοδρομίας, οι δίκαιες και βιώσιμες εργασιακές συνθήκες παραμένουν ο καλύτερος τρόπος για τη διατήρηση και προσέλκυση ταλέντων.

Ο Martins, από την πλευρά του, καλεί την ΕΕ να διευρύνει τα χρηματοδοτικά της σχήματα, ώστε να μπορεί να υποδέχεται κορυφαίους επιστήμονες μαζί με τις ερευνητικές τους ομάδες. “Αυτό που χρειαζόμαστε είναι τόσο ο ερευνητής όσο και η ομάδα του”, δήλωσε, προτείνοντας τη δημιουργία ισχυρών κινήτρων, όπως η υποστήριξη τόσο των ερευνητών όσο και των συνεργατών τους, αν αποφασίσουν να μεταβούν στην Ευρώπη.