Meta: Τα δισεκατομμύρια από τις “σκοτεινές” διαφημίσεις και η αδιαφορία για την απάτη

Η Meta, η μητρική εταιρεία των Facebook, Instagram και WhatsApp, φαίνεται να καρπώνεται δυσθεώρητα ποσά από την “σκοτεινή” πλευρά του διαδικτύου. Εσωτερικά έγγραφα, που διέρρευσαν στο Reuters, αποκαλύπτουν ότι ο αμερικανικός τεχνολογικός γίγαντας είχε προβλέψει για το 2024 ότι ένα ποσοστό της τάξης του 10% των συνολικών του εσόδων, που αντιστοιχεί σε περίπου 16 δισεκατομμύρια δολάρια, θα προερχόταν από διαφημίσεις που σχετίζονται με απάτες, παραπλανητικά προϊόντα ή απαγορευμένες υπηρεσίες.

Η αποκάλυψη ρίχνει φως στην ευρέως γνωστή, αλλά και εξαιρετικά προβληματική, πτυχή ενός επιχειρηματικού μοντέλου που βασίζεται σε τέτοιου είδους διαφημίσεις. Καθημερινά, οι πλατφόρμες της Meta φιλοξενούν περίπου 15 δισεκατομμύρια διαφημίσεις «υψηλού κινδύνου» – περιεχόμενο που φέρει ευδιάκριτα χαρακτηριστικά παραπλάνησης. Από αυτές, η εταιρεία αναμένεται να εισπράξει 7 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με μια αναφορά του Δεκεμβρίου 2024, η οποία μελετήθηκε διεξοδικά από το Reuters και μια εξειδικευμένη ομάδα δημοσιογράφων και επιστημόνων.

Ο Μηχανισμός της Απάτης και η “Ποινή Υποβολής Προσφορών”
Η πλειονότητα των απατών προέρχεται από διαφημιστές που έχουν ήδη εντοπιστεί από τα εσωτερικά συστήματα προειδοποίησης της Meta. Παρά ταύτα, η εταιρεία επιλέγει να μην τους αποκλείει. Αντιθέτως, τους επιτρέπει να συνεχίσουν, ακολουθώντας μια ιδιότυπη εσωτερική πολιτική: μόνο εάν υπάρχει 95% βεβαιότητα ότι πρόκειται για απατεώνα, η διαφήμιση αποσύρεται. Σε αντίθετη περίπτωση, ο διαφημιστής απλώς καλείται να πληρώσει ένα πιο ακριβό «διαφημιστικό πακέτο».

Αυτός ο μηχανισμός, γνωστός εσωτερικά ως «ποινή υποβολής προσφορών» (penalty bid), υποτίθεται ότι λειτουργεί αποτρεπτικά. Ωστόσο, στην πράξη, επιτρέπει στους απατεώνες να παραμένουν ενεργοί, μετατρέποντας την παραβατικότητα σε πηγή εσόδων. Οι εσωτερικές αναφορές της Meta αποτυπώνουν αυτή την προσέγγιση με σχεδόν κυνικό τρόπο: «Αν δεν μπορούμε να τους διώξουμε, ας πληρώσουν ακριβότερα», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε εσωτερικά memo και ενημερώσεις από την ανώτατη διοίκηση.

Επιπλέον, το σύστημα προσωποποίησης διαφημίσεων της Meta ενισχύει περαιτέρω αυτό το φαινόμενο. Οι χρήστες που κάνουν κλικ σε ύποπτες διαφημίσεις, ταξινομούνται αυτόματα σε «προφίλ ενδιαφέροντος» για παρόμοιο περιεχόμενο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εκτίθενται σε ακόμη περισσότερες απάτες, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο κερδοφορίας, ο οποίος εκμεταλλεύεται την αδυναμία του χρήστη να διακρίνει το αληθινό από το ψεύτικο.

Έσοδα από την Παρανομία: Κερδίζοντας από το Σκοτάδι
Η Meta δεν προσπαθεί να κρύψει τα οικονομικά αυτά στοιχεία. Τα καταγράφει, τα αναλύει και τα ενσωματώνει στον επιχειρηματικό της σχεδιασμό. Εσωτερικές αναφορές καταδεικνύουν ότι η εταιρεία εισπράττει περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια ανά εξάμηνο από διαφημίσεις «υψηλού νομικού κινδύνου» – περιεχόμενο που παραποιεί εμπορικά σήματα, πλαστογραφεί δημόσια πρόσωπα ή προωθεί παράνομες υπηρεσίες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και οι προβλέψεις της ίδιας της Meta αναγνωρίζουν ότι τα ενδεχόμενα πρόστιμα από ρυθμιστικές αρχές θα είναι σημαντικά χαμηλότερα από τα αντίστοιχα κέρδη. Αυτό σημαίνει ότι η εταιρεία θεωρεί αποδεκτό να κερδίζει από την παρανομία, καθώς ακόμη και μετά από θεσμικούς ελέγχους και αποκαλύψεις, οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι αμελητέες σε σύγκριση με τα εισπραχθέντα ποσά.

Η στρατηγική της εταιρείας είναι ξεκάθαρη: αντί να εστιάζει στην πρόληψη των απατών, τις κοστολογεί. Η εσωτερική λογική μιλάει για «παραβατικά έσοδα» – χρήματα που προέρχονται από δραστηριότητες που παραβιάζουν τις πολιτικές της, αλλά παραμένουν ενεργές έως ότου υπάρξει εξωτερική πίεση.

Η αντίδραση της Meta
Ο εκπρόσωπος της Meta, Άντι Στόουν, προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία των αποκαλύψεων. Υποστήριξε ότι τα στοιχεία «παρουσιάζουν μια επιλεκτική και διαστρεβλωμένη εικόνα» και χαρακτήρισε το ποσοστό του 10% ως «υπερβολικό». Δήλωσε επίσης ότι μέσα σε 18 μήνες η εταιρεία έχει μειώσει κατά 58% τις αναφορές απάτης και έχει διαγράψει 134 εκατομμύρια ύποπτες διαφημίσεις μόνο εντός του 2025. Παρόλα αυτά, οι ίδιες οι εσωτερικές έρευνες και τα έγγραφα της Meta παραδέχονται ότι ένα τρίτο όλων των διαδικτυακών απατών στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεκινούν από τις πλατφόρμες της.