ΑΓΚΥΡΑ: ΜΙΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΤΑΧΤΟΠΟΥΤΑ ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΚΕΜΑΛ

Του Γιώργου Δασιόπουλου

Πρωϊνό Κυριακής. Η πόλη δεν έχει ξυπνήσει από την κραιπάλη του Σαββάτου. Μια ανέμελη ηρεμία πλανιέται στην Άγκυρα αυτό το πρωϊνό του Σεπτέμβρη που φτάνει στο τέλος του. Τα καταστήματα που σερβίρουν καφέ και κάποιο είδος σφολιάτας ανοίγουν δειλά με τους λαντζέρηδες να συζητούν την χθεσινή εμφάνιση του Νιγηριανού ποδοσφαιριστή Όσιμεν με την Γαλατσαράι και να μαλώνουν για την ισοπαλία που παραχώρησε η Τράμπζονσπορ στην Γκαζιαντέπ. Λέξεις και ήχοι που ανακατεύονται και βγαίνει ένα, ίσως λανθασμένο συμπέρασμα, ειδικά όταν δεν γνωρίζεις την τουρκική γλώσσα. Κοντοστέκομαι. Κλείνω τα μάτια τόσο να μην βλέπω και φέρνω τζοϋσικά την πόλη σαν μια νοητή πεταλίδα χήνα.

Από μια μικρή στοά αναδύεται η βραχνή και αισθησιακή φωνή της Ebru Yasar να τραγουδάει:

Yalnız uyunmaz, uyunmaz. Sana sarılmadan olmaz. Ne günah işledi kalbim?

Δεν μπορείς να κοιμηθείς μόνος. Όχι, χωρίς να σε αγκαλιάσω. Τί αμαρτία έχει διαπράξει η καρδιά μου;

Κοντοστέκομαι και ακούω. Και το άγρυπνο μάτι του Κεμάλ που δεν κοιμάται, στέκεται αποφασιστικά σε ένα πορτραίτο.

Η Άγκυρα βρίσκεται στην Κεντρική Τουρκία, σχεδόν στην μέση της χώρας. Είναι η πρωτεύουσα και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, με πληθυσμό 5.782.285 (2022), μετά την Κωνσταντινούπολη. Βρεθήκαμε εκεί στα τέλη Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο δημοσιογραφικής αποστολής που διοργάνωσε το Γραφείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας. Οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης υπήρξαν οι Χετταίοι και έπειτα από διάφορους ετερόκλητους, το δίχως άλλο, “ιδιοκτήτες” στο πέρασμα των αιώνων, το 1923 ο Κεμάλ Ατατούρκ την επέλεξε ως πρωτεύουσα της Τουρκίας.

Η Άγκυρα είναι μια μοντέρνα πόλη με εμφανή την υπεροχή νέων ανθρώπων, απόρροια των πανεπιστημίων που υπάρχουν εκεί, με εντυπωσιακά κτίρια και υποδομές, γεμάτη χώρους διασκέδασης και ψυχαγωγίας, εστιατόρια, καφετέριες, εναλλακτικά μπαρ, μοντέρνα καταστήματα ένδυσης και παράλληλα εμμονικά δεμένη με το παρελθόν της: παντού κυριαρχή η μορφή του αναμορφωτή της σύγχρονης Τουρκίας, του Κεμάλ Ατατούρκ.

Άλλωστε, εκεί βρίσκεται και το επιβλητικό Ανίτκαμπιρ που είναι το Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Η κατασκευή του κράτησε 9 χρόνια και ολοκληρώθηκε το 1953 από υλικά όπως το σκυρόδεμα και το μάρμαρο, αλλά και πετρώματα. Όλα τα υλικά από διαφορετικά μέρη της Τουρκικής επικράτειας. Υπάρχουν 4 κύριοι χώροι στο Ανίτκαμπιρ: Ο δρόμος των λιονταριών, Η πλατεία των τελετών, η Αίθουσα της τιμής, εκεί όπου βρίσκεται ο τάφος του Ατατούρκ και το Πάρκο της Ειρήνης.

Μπαίνοντας στον χώρο περπατάς στον δρόμο των λιονταριών, ένας πεζόδρομος μήκους 262 μέτρων που διακοσμείται από τις δύο πλευρές του με 12 ζευγάρια λιονταριών στα πρότυπα της αρχιτεκτονικής των Χετταίων.

Στο τέλος του δρόμου των λιονταριών, βρίσκεται η πλατεία των Τελετών μήκους 129 μέτρων, όπου εκεί μπορείς να δεις την φρουρά και αν είσαι τυχερός να πέσεις επάνω στο τελετουργικό της αλλαγής των φρουρών.

Προχωρώντας, ο δρόμος σε φέρνει στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας: στην Αίθουσα της Τιμής, εκεί που βρίσκεται η τελευταία κατοικία του Κεμάλ. Ο τάφος του Ατατούρκ είναι τοποθετημένος κάτω από την 40 τόνων σαρκοφάγο στο πάτωμα της Αίθουσας και η σορός του είναι θαμμένη κάτω από αυτή σε ένα ειδικό δωμάτιο στο υπόγειο. Περιδιαβαίνοντας στον χώρο, μπορείς να δεις πίνακες, φωτογραφίες, αλλά και εικονικές αναπαραστάσεις των μεγάλων μαχών που έδωσε ο στρατός του Κεμάλ. Αυτό που σου κάνει εντύπωση είναι η θλίψη και η μελαγχολία νέων και μοντέρνων ανθρώπων όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εικόνα της τελευταίας κατοικίας του ανθρώπου που έκανε την Τουρκία σύγχρονη δημοκρατία.

Τέλος, δεν γίνεται να παραλείψεις το θαυμάσιο Πάρκο της Ειρήνης που περιέχει 50.000 διακοσμητικά δέντρα και θάμνους από δωρεές 25 χωρών.

Στο Ανίτκαμπιρ βρίσκεται και η τελευταία κατοικία του Ισμέτ Ινονού του δεύτερου Προέδρου της Τουρκίας.

Επόμενη στάση το Εθνογραφικό Μουσείο της Άγκυρας. Το μουσείο φιλοξένησε προσωρινά τη σαρκοφάγο του Κεμάλ Ατατούρκ μέχρι το 1953 που τελείωσε η κατασκευή του Ανίτκαμπιρ.  Στο εξωτερικό του μουσείου δεσπόζει το έφιππο άγαλμα του Ατατούρκ με το βλέμμα του απέναντι να δείχνει τη νέα του “κατοικία”. Πρόκειται για ένα κτίριο που είναι χαρακτηριστικό δείγμα της κεμαλικής αρχιτεκτονικής. Στο εσωτερικό του μουσείου θα στροβιλιστείς ανάμεσα σε στολίδια και παπούτσια που συλλέγονται από διάφορες περιοχές της Ανατολίας, συλλογή χαλιών και ταπήτων, τόξα, ξίφη και γιαταγάνια, τουρκικές πορσελάνες, αντικείμενα που σχετίζονται με τον Σουφισμό, για αυτό και ο στροβιλισμός στον χώρο από τον επισκέπτη.

Στην είσοδο του μουσείου υπάρχει το προσωρινό μνήμα του Ατατούρκ και στον τοίχο ένα ρολόι σταματημένο στην ώρα που ο ιδρυτής της Τουρκικής Δημοκρατίας άφησε την τελευταία του πνοή: 9:05 π.μ.

Το εντυπωσιακό ταξίδι στις παρυφές της ιστορίας ξεκινάει όταν περάσεις το κατώφλι του Μουσείου Πολιτισμών της Ανατολίας. Το μουσείο παρουσιάζει την πολιτιστική ιστορία της Ανατολίας από την Παλαιολιθική εποχή μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους και την Οθωμανική περίοδο. Καλύπτει μια περίοδο χιλιάδων ετών και δικαίως θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα μουσεία στην Τουρκία. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα ανακαινισμένο οθωμανικό κτίριο και περιλαμβάνει μια μεγάλη συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων από όλη την Τουρκία.

Και ξαφνικά βρίσκεσαι στην πιο εντυπωσιακή στιγμή του ταξιδιού στην Άγκυρα: μέσα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Τουρκίας. Σε έναν απέραντο και εντυπωσιακό χώρο με μία συμβολική υδρόγειο σφαίρα στην μέση, η βιβλιοθήκη δεν θυμίζει σε τίποτα έναν «αποστεωμένο» χώρο, αλλά έναν χώρο περισυλλογής. Ένας χώρος που σε εντυπωσιάζει, όχι μόνο για τα χιλιάδες βιβλία από ολόκληρο τον κόσμο που φιλοξενούνται στις προθήκες (μεταξύ αυτών και πολλές ελληνικές εκδόσεις), αλλά κυρίως ότι μια κυριακάτικη βόλτα σου αποκαλύπτει δεκάδες έφηβους να αφήνουν στην άκρη τις πλατφόρμες και το διαδίκτυο και αφήνονται στην μυρωδιά των σελίδων.

Η Άγκυρα δεν είναι Κωνσταντινούπολη. Δεν έχει την εμμονική ζύμωση και την τρελή κούρσα της πιο όμορφης πόλης στον κόσμο για την ικανοποίηση του υπερτουρισμού. Η Κωνσταντινούπολη είναι ο αγώνας πυγμαχίας μεταξύ του θρυλικού Τζακ Τζόνσον και του ανυπέρβλητου Αρτούρ Κραβάν. Μια αγωνιώδης μάχη μεταξύ σοβαρού και αστείου. Η Άγκυρα, αντιθέτως, είναι ο Ρενέ Κρεβέλ. Όμορφος και με μια μόνιμη μελαγχολία στο βλέμμα.

Η Άγκυρα είναι οι άνθρωποι της. Χαμογελαστοί, χαλαροί, χωρίς τις κοσμικές εμπορικές συμβάσεις. Η Άγκυρα είναι η βόλτα που θα κάνεις ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν βιάζονται και χαλαρώνουν στο πανέμορφο πάρκο Kugulu με τους περίφημους κύκνους του και χαζεύουν τις μπαλαρίνες στο Επιχειρηματικό Μέγαρο, αλλά και το ιστορικό Ankara Palas, το πρώτο ξενοδοχείο που άνοιξε στην Άγκυρα.

Ανοίγω τα μάτια. Η βραχνή φωνή της Ebru Yasar φτάνει στο τέλος της. Αλλάζει ο δίσκος. Σε λίγο η πόλη θα ξυπνήσει με τον αγαπημένο Hayko Cepkin…