Τα 5 βασικά συμπεράσματα από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ

Για την Ολλανδία, αυτή αποτέλεσε τη μεγαλύτερη επιχείρηση ασφαλείας στην ιστορία της. Για τα 32 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, η σύνοδος κορυφής που πραγματοποιήθηκε στη Χάγη είχε επίσης ιστορική σημασία. Παρότι το κλίμα χαρακτηριζόταν από τη σοβαρότητα των θεμάτων – όπως η αυξανόμενη απειλή από τη Ρωσία και η ανάγκη για ενίσχυση των αμυντικών δαπανών σε επίπεδα που παραπέμπουν στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου – υπήρξαν και απρόσμενες στιγμές ευθυμίας, όπως επισημαίνει το BBC.

Από τις δύο ημέρες της συνόδου της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, προκύπτουν πέντε βασικά συμπεράσματα που αξίζει να συγκρατηθούν.

Ραγδαία αύξηση των αμυντικών δαπανών

Το κυριότερο μήνυμα της συνόδου ήταν η κοινή δέσμευση των κρατών-μελών να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, θέτοντας ως στόχο το 5% του ΑΕΠ μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η αύξηση αυτή είναι σημαντική σε σύγκριση με το υφιστάμενο όριο του 2%, το οποίο δεν έχει ακόμη επιτευχθεί από οκτώ από τα 32 μέλη του ΝΑΤΟ.

Μόνο το 3,5% αυτού του ποσοστού πρέπει να καλυφθεί αποκλειστικά μέσω βασικών αμυντικών δαπανών για στρατεύματα και οπλισμό — ενώ το υπόλοιπο 1,5% μπορεί να αφορά «δαπάνες που σχετίζονται με την άμυνα».

Αυτός είναι ένας αρκετά ευρύς όρος που μπορεί να περιλαμβάνει δαπάνες χαλαρά συνδεδεμένες με την άμυνα: αρκεί να χρησιμοποιούνται για «την προστασία κρίσιμων υποδομών, την άμυνα δικτύων, την πολιτική προετοιμασία και ανθεκτικότητα, την προώθηση της καινοτομίας και την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης».

Η επίτευξη του στόχου του 3,5% για βασικές αμυντικές δαπάνες παραμένει μια σοβαρή πρόκληση για πολλές χώρες του ΝΑΤΟ, οι οποίες σήμερα κινούνται γύρω από το 2%.  Τα σχέδια για την επίτευξη του στόχου του 5% θα πρέπει να υποβάλλονται ετησίως και να ακολουθούν μια «αξιόπιστη, σταδιακή πορεία». Επανεξέταση θα γίνει το 2029.

«Ένας για όλους και όλοι για έναν»

Από την ίδρυσή του, το ΝΑΤΟ βασίζεται στο Άρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας, που ορίζει ότι μια επίθεση εναντίον ενός συμμάχου θεωρείται επίθεση κατά όλων. Όταν όμως ο Τραμπ υπαινίχθηκε καθ’ οδόν προς τη σύνοδο πως υπάρχουν «πολλοί ορισμοί» της αμοιβαίας ασφάλειας, υπενθύμισε δηλώσεις του από την προεκλογική εκστρατεία, όταν είχε πει ότι αν μια χώρα δεν πληρώνει όσα πρέπει, «δεν θα την προστατεύσω, στην πραγματικότητα θα ενθαρρύνω [τη Μόσχα] να κάνει ό,τι θέλει».

Η συμφωνία της συνόδου φαίνεται να διαλύει οποιεσδήποτε υπόνοιες για τις προθέσεις του Τραμπ, καθώς επαναβεβαιώνει τη «σιδερένια δέσμευσή μας στη συλλογική άμυνα». «Στηρίζω το [Άρθρο 5], γι’ αυτό είμαι εδώ», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στους δημοσιογράφους.

Αυτή η διαβεβαίωση θα γίνει δεκτή με ανακούφιση από τα κράτη-μέλη που νιώθουν ότι απειλούνται περισσότερο — αν και αυτά πληρώνουν ήδη τις υποχρεώσεις τους. Και ο Τραμπ φεύγει για την Ουάσινγκτον με μια συμφωνία που προβλέπει αύξηση των αμυντικών δαπανών από όλους τους υπόλοιπους.

Το ζήτημα της Ρωσίας ήταν εξαρχής δύσκολο. Οι περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ – ειδικά όσες γειτνιάζουν με τα ρωσικά σύνορα – συμφωνούν ότι η Μόσχα ενδέχεται να αποτελέσει άμεση απειλή στο κοντινό μέλλον.

Ο Ρούτε δήλωσε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιτεθεί στο ΝΑΤΟ μέσα σε πέντε χρόνια.  Η περσινή δήλωση της συνόδου χαρακτήριζε απερίφραστα τον πόλεμο της Ρωσίας ως «βίαιη επιθετικότητα».

Αλλά ο Τραμπ έχει ακολουθήσει πολύ πιο ήπια στάση απέναντι στη Μόσχα και αρνείται να τη θεωρήσει αντίπαλο. Έτσι, δεν ήταν ποτέ πιθανό να εγκρίνει δήλωση που να κατονομάζει τη Ρωσία ως υπαίτια για τον αιματηρό πόλεμο στην Ουκρανία.

Άρα, ενώ η τελική δήλωση κάνει λόγο για τη «μακροπρόθεσμη απειλή της Ρωσίας για την ευρωατλαντική ασφάλεια» και επαναβεβαιώνει την ανάγκη συνεχούς στήριξης της Ουκρανίας, δεν υπάρχει ρητή καταδίκη της Μόσχας.

Ο Τραμπ κατηγορεί την Ισπανία ότι “θέλει τζάμπα άμυνα”

Από τη δύσκολη επίσκεψη του Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο πέρυσι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν προσπαθήσει να αποφύγουν μια κακή εκκίνηση με τον Τραμπ. Ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, ήρθε στη Χάγη ήδη βεβαρυμμένος από εγχώρια σκάνδαλα και περίμενε σκληρή αντιμετώπιση.

Η Ισπανία βρίσκεται στον πάτο της λίστας αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ, με μόλις 1,24% του ΑΕΠ. Ο Σάντσεθ υποστήριξε πως το 2,1% είναι υπεραρκετό, δηλώνοντας ότι το ποσό είναι «επαρκές, ρεαλιστικό και συμβατό με το κοινωνικό μας μοντέλο και το κράτος πρόνοιας».

Κατά τη διάρκεια της «οικογενειακής φωτογραφίας» στάθηκε μακριά από τους υπόλοιπους ηγέτες, κάτι που σχολιάστηκε ως προσπάθεια αποφυγής του Τραμπ. Αλλά ο Σάντσεθ είχε ήδη τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, και ο Αμερικανός πρόεδρος δεν άφησε τίποτα να πέσει κάτω.

«Είναι απαράδεκτο αυτό που έχουν κάνει», είπε ο Τραμπ, κατηγορώντας τη Μαδρίτη ότι προσπαθεί να εξασφαλίσει «μια τζάμπα προστασία». «Διαπραγματευόμαστε εμπορική συμφωνία με την Ισπανία, αλλά θα τους κάνουμε να πληρώσουν διπλά.»

Καθώς η Ισπανία είναι μέλος της ΕΕ, κάτι τέτοιο δεν θα είναι εύκολο για τον Τραμπ — αλλά ο Σάντσεθ επιστρέφει στη Μαδρίτη απομονωμένος τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και πολιτικά στο εσωτερικό.

Κανείς δεν γνώριζε καλύτερα τους κινδύνους αυτής της συνόδου από τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, ο οποίος είχε μια απρόσμενη ανταλλαγή φράσεων με τον Τραμπ, αποκαλώντας τον «μπαμπά».

Ο Ρούτε είχε ήδη επαινέσει τον Τραμπ σε ιδιωτικό μήνυμα για την «αποφασιστική του δράση στο Ιράν», γράφοντας ότι «κανένας άλλος πρόεδρος των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες δεν θα το είχε κάνει». Ο Τραμπ δημοσίευσε το μήνυμα στα κοινωνικά του δίκτυα, και ο Ρούτε δήλωσε πως δεν νιώθει ντροπή.

Αλλά στη δημόσια κοινή εμφάνισή τους την Τετάρτη, όταν ο Τραμπ χαρακτήρισε τον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν σαν «δύο παιδιά στην αυλή του σχολείου που τσακώθηκαν», ο Ρούτε απάντησε: «Και τότε ο μπαμπάς πρέπει να βάλει τάξη, έστω και με αυστηρή γλώσσα.»

Όταν ρωτήθηκε αν το παράκανε με τα κομπλιμέντα, ο Ρούτε απάντησε: «Όχι, νομίζω ότι του αξίζουν όλα τα εύσημα».

Ο Τραμπ, με τον ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο και τον Υπουργό Άμυνας Πιτ Χεγκσέθ να γελούν δίπλα του, φάνηκε να το απολαμβάνει: «Νομίζω ότι με συμπαθεί, κι αν δεν με συμπαθεί… θα επιστρέψω και θα τον “χτυπήσω” δυνατά. Το είπε με πολλή στοργή: “Μπαμπά, είσαι ο μπαμπάς μου”, είπε γελώντας ο Τραμπ.

Διαβάστε ΕΔΩ περισσότερες ειδήσεις