Επιστροφή στην Ελλάδα: Η εμπειρία της Γεωργίας Μοσχόβου και το στοίχημα του Brain Retain

Η επιστροφή των Ελλήνων του εξωτερικού αποτελεί ένα από τα κρισιμότερα στοιχήματα για το μέλλον της χώρας. Πέρα από τους αριθμούς και τις πολιτικές πρωτοβουλίες, κρύβονται προσωπικές διαδρομές, αποφάσεις ζωής και μια βαθιά ανάγκη για ουσιαστική συνεισφορά. Η Γεωργία Μοσχόβου, Senior Manager Corporate Communications, με ευθύνη για τέσσερις αγορές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ανήκει στη γενιά των στελεχών που επέστρεψαν στην Ελλάδα όχι από ανάγκη, αλλά από επιλογή. Με πολυετή εμπειρία στο εξωτερικό, και συγκεκριμένα στην Ολλανδία, και μια επιτυχημένη πορεία σε διεθνή οργανισμό, η δική της επιστροφή αποτυπώνει τη μετάβαση από το “Brain Drain” σε μια πιο ώριμη συζήτηση γύρω από το “Brain Regain” και, κυρίως, το “Brain Retain”.

«Η επιστροφή μου ήταν μια προσεκτικά σταθμισμένη απόφαση», εξηγεί η κυρία Μοσχόβου στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Η απόφαση αυτή δεν ήταν ούτε αυθόρμητη ούτε συναισθηματική. Βασίστηκε σε προσωπικά και επαγγελματικά δεδομένα, καθώς και στο ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε στη χώρα μετά από μια μακρά περίοδο κρίσης. Για χρόνια, οι συνθήκες δεν ευνοούσαν μια τέτοια κίνηση. Ωστόσο, αυτό άρχισε να αλλάζει. Η χώρα ξεπέρασε πιο δύσκολες ημέρες και, μέσω θεσμικών κινήτρων, απηύθυνε ένα σαφές κάλεσμα προς τους Έλληνες του εξωτερικού, ενώ την ίδια στιγμή και οι επιχειρήσεις άρχισαν να εκφράζουν έμπρακτα τη διάθεσή τους να ενσωματώσουν διεθνή εμπειρία.

Η Γεωργία Μοσχόβου άρχισε να επαναπροσδιορίζει την έννοια της επαγγελματικής εξέλιξης. «Με τον χρόνο άρχισα να επαναξιολογώ τι σημαίνει για μένα εξέλιξη, όχι μόνο επαγγελματικά αλλά και ως επιλογή ζωής», επισημαίνει. Η επιθυμία να δημιουργήσει τη δική της οικογένεια πιο κοντά στους ανθρώπους της και να συνεισφέρει ουσιαστικά με την εμπειρία που απέκτησε στο εξωτερικό συνέπεσε με τη δημιουργία πιο ώριμων ευκαιριών στην Ελλάδα. Βρήκε μια εξαιρετική επαγγελματική ευκαιρία, έχει εξελιχθεί ουσιαστικά και είναι πλέον πεπεισμένη ότι, καθώς η ελληνική αγορά συγκλίνει σταδιακά με τα διεθνή πρότυπα, η χώρα μπορεί να προσφέρει το πλαίσιο για μια δυναμική και ανταγωνιστική επαγγελματική πορεία. «Η καριέρα δεν ορίζεται πια από το πού βρίσκεσαι, αλλά από το τι μπορείς να προσφέρεις», τονίζει.

Η πρόκληση της επανένταξης και οι διαφορές κουλτούρας
Η επιστροφή, όπως σε κάθε νέο ξεκίνημα, συνοδεύτηκε από μια περίοδο προσαρμογής. «Χρειάστηκε χρόνος για να κατανοήσω τη δυναμική και τις ταχύτητες της ελληνικής αγοράς, ώστε να μπορέσω να λειτουργήσω αποτελεσματικά», σημειώνει. Οι διαφορές με το εξωτερικό ήταν υπαρκτές. Σε πολλές αγορές του εξωτερικού, ο προγραμματισμός και η αυστηρή τήρηση των deadlines αποτελούν βασικό άξονα της καθημερινής λειτουργίας. Στην Ελλάδα, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ρυθμός είναι πιο ευέλικτος, κάτι που όμως βλέπει ότι εξελίσσεται σταδιακά, αν και σίγουρα συνιστά μια διαφορετική εργασιακή κουλτούρα.

Ωστόσο, η ελληνική πραγματικότητα κρύβει και ισχυρά πλεονεκτήματα. «Με εντυπωσίασαν ιδιαίτερα η επιμονή, η δημιουργικότητα και η εφευρετικότητα των Ελλήνων, καθώς και η πιο ανθρώπινη διάσταση στις επαγγελματικές σχέσεις», αναφέρει. Από την πρώτη στιγμή ένιωσε ότι την αγκάλιασαν και την στήριξαν. Οι σχέσεις είναι πιο ουσιαστικές και λιγότερο τυπικές, σαν να υπήρχε ήδη μια σχέση εμπιστοσύνης, κάτι που της έδωσε ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο και διάθεση να προσφέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

«Η διεθνής εμπειρία δεν είναι προνόμιο, είναι εργαλείο»
Στην περίπτωση της Γεωργίας Μοσχόβου, η διεθνής εμπειρία όχι μόνο αναγνωρίστηκε, αλλά αποτέλεσε βασική προϋπόθεση για τον ρόλο που ανέλαβε. «Εντάχθηκα σε έναν πολυεθνικό οργανισμό που λειτουργεί με κοινά standards παγκοσμίως και επενδύει πραγματικά στους ανθρώπους του», λέει. Ο ρόλος της αφορά την Ελλάδα αλλά και τρεις ακόμη αγορές, γεγονός που καθιστά τη διεθνή εμπειρία αναγκαία. «Σε ένα περιβάλλον όπου τα σύνορα έχουν περιορισμένη σημασία, η ικανότητα να συνεργάζεσαι και να αποδίδεις σε διεθνές επίπεδο δεν είναι απλώς πλεονέκτημα, αλλά βασικό εργαλείο για την επιτυχία ενός οργανισμού», υπογραμμίζει.

Τι λείπει από το εξωτερικό και τι προσφέρει η Ελλάδα
Από το εξωτερικό, αυτό που της λείπει περισσότερο είναι το έντονα πολυπολιτισμικό περιβάλλον εντός και εκτός εργασίας, σημειώνει η Γεωργία Μοσχόβου. «Στον οργανισμό όπου εργαζόμουν συνυπήρχαν περίπου 1.000 άνθρωποι από 49 διαφορετικές εθνικότητες. Αυτή η μίξη πολιτισμών και τρόπων σκέψης καλλιεργούσε διαρκώς την ανταλλαγή ιδεών, τη συνεργασία και τη συλλογική επίτευξη στόχων». Στο εξωτερικό υπήρχε έντονη και συστηματική έκθεση στις τελευταίες τάσεις του κλάδου μέσα από συνεχή επιμόρφωση, ανταλλαγή γνώσης και άνοιγμα σε νέους ορίζοντες.

Την ίδια στιγμή, όπως λέει, η Ελλάδα προσφέρει κάτι εξίσου πολύτιμο. «Ένα τεράστιο πεδίο δημιουργίας και ουσιαστικής συνεισφοράς, σε συνδυασμό με έναν τρόπο ζωής που δύσκολα συγκρίνεται. Το να ολοκληρώνεις την ημέρα γνωρίζοντας ότι μπορείς να απολαύσεις ποιοτικό χρόνο, καλό καιρό και έντονη κοινωνική ζωή είναι ένα προνόμιο που δεν είχα εκτιμήσει αρκετά πριν φύγω στο εξωτερικό».

Από το Brain Regain στο Brain Retain
Στέλνοντας μήνυμα προς τους Έλληνες του εξωτερικού, η συμβουλή της είναι σαφής: «να αντιμετωπίσουν την επιστροφή με ρεαλισμό και ενδελεχή αναζήτηση». Τα φορολογικά κίνητρα και οι νέες επαγγελματικές ευκαιρίες είναι εξαιρετικά και αποτελούν σημαντική βοήθεια, αλλά η επιστροφή δεν είναι το τέλος, είναι η αρχή. «Πιστεύω πραγματικά ότι η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις για να εξελιχθεί σε hub ταλέντου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», δηλώνει. Το πραγματικό στοίχημα για την Ελλάδα είναι το “Brain Retain”, η δημιουργία συνθηκών που επιτρέπουν σε όσους επιστρέφουν να μείνουν, να εξελιχθούν και να συμβάλουν ουσιαστικά. Αυτό σημαίνει σύγχρονα εργασιακά περιβάλλοντα, σεβασμό στον εργαζόμενο, συνεχή ανάπτυξη δεξιοτήτων και ουσιαστική αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει και στη χαμηλότερη αναλογία γυναικών που επιστρέφουν. «Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες επιστρέφουν σε μικρότερη αναλογία σε σχέση με τους άνδρες. Δεν πρόκειται για έλλειψη δυνατοτήτων, αλλά συχνά για απουσία των κατάλληλων δομών που διευκολύνουν μια τόσο μεγάλη μετάβαση», τονίζει. Είναι σημαντικό να ενθαρρυνθούν περισσότερες γυναίκες να το τολμήσουν και να διασφαλιστεί ότι θα βρουν εδώ περιβάλλοντα και συνθήκες που στηρίζουν την εξέλιξή τους, την ισότιμη συμμετοχή και την ισορροπία ζωής που χρειάζονται, ιδίως τη στιγμή που η χώρα αντιμετωπίζει ένα τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα. «Δεν πρόκειται για έλλειψη δυνατοτήτων, αλλά για απουσία των κατάλληλων δομών. Είναι κρίσιμο να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα που στηρίζουν την εξέλιξη, την ισότιμη συμμετοχή και την ισορροπία ζωής», τονίζει.

Το μήνυμα που επιχειρεί να μεταφέρει είναι ότι «ο επαναπατρισμός μπορεί να αποτελέσει μια πραγματική ευκαιρία, όχι μόνο για τους ίδιους τους ανθρώπους, αλλά και για την Ελλάδα που θέλουμε να χτίσουμε τα επόμενα χρόνια».