Τα πιο κρύα Χριστούγεννα στην Αθήνα: Η ιστορική ψυχρή εισβολή του 1909
Αναδρομή σε ακραία καιρικά φαινόμενα των Χριστουγέννων, από το 1909 έως σήμερα, με βάση στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Η 25η Δεκεμβρίου του 1909 καταγράφηκε ως η πιο κρύα ημέρα των Χριστουγέννων τις τελευταίες 125 δεκαετίες, σύμφωνα με τα δεδομένα του ιστορικού κλιματικού σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στον λόφο των Νυμφών. Ο σταθμός, που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1890, παρείχε πολύτιμες πληροφορίες για τον καιρό της Αθήνας. Η καταγεγραμμένη ημερήσια μέση θερμοκρασία δεν ξεπέρασε τους 4°C, ενώ τις νυχτερινές ώρες έφτασε τους 2°C. Αυτό το ρεκόρ ψύχους παραμένει αδιαμφισβήτητο, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η μέση θερμοκρασία του τριημέρου 24-26 Δεκεμβρίου του 1909.
Όπως αναφέρεται από το ClimateHub, την υπηρεσία πληροφόρησης για την ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές στην Ελλάδα, η πιθανότητα χιονόπτωσης στην Αθήνα τα Χριστούγεννα είναι πλέον εξαιρετικά μικρή, δεδομένης της μέσης θερμοκρασίας του Δεκεμβρίου που κυμαίνεται γύρω στους 10°C. Παρόλα αυτά, η χιονόπτωση έχει συμβεί κάποιες φορές στο παρελθόν, ιδιαίτερα τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ιδιαίτερα ψυχρά Χριστούγεννα σημειώθηκαν επίσης το 1933, 1937, 1953, 1986, 1987 και 1992, με μέσες θερμοκρασίες γύρω στους 5°C. Αν και δεν καταγράφηκε πάντα χιονόπτωση στο κέντρο της Αθήνας, δεν αποκλείεται να χιόνισε σε βορειότερες περιοχές του λεκανοπεδίου. Χιονόπτωση αναφέρεται για τα Χριστούγεννα του 1949, καθώς και άλλες χρονιές μεταξύ 24 και 26 Δεκεμβρίου, όπως το 1903, 1906, 1907, 1913, 1915, 1936, 1948, 1962, 1968, 1991 και 1992.
Μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος για την Αθήνα ήταν η βαρυχειμωνιά μεταξύ 27 Δεκεμβρίου 1941 και 5 Ιανουαρίου 1942. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι Αθηναίοι αντιμετώπισαν όχι μόνο την πείνα, αλλά και παγωνιά, με τις νυχτερινές θερμοκρασίες να παραμένουν κάτω του μηδενός για 10 συνεχόμενες ημέρες, φτάνοντας στο χαμηλότερο σημείο των -4,4°C στις 2 Ιανουαρίου 1942.
Χρησιμοποιώντας σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης του παρελθόντος κλίματος, η επιστημονική ομάδα του ClimateHub επιβεβαίωσε την ψυχρή εισβολή που επηρέασε την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου τα Χριστούγεννα του 1909. Η ψυχρή εισβολή από τα βορειοανατολικά προκάλεσε χαμηλές θερμοκρασίες σε όλη τη χώρα, ακόμη και στην Κρήτη. Στη Σύρο, η μέγιστη θερμοκρασία την ημέρα των Χριστουγέννων του 1909 ήταν 9°C, ενώ στη Λαμία δεν ξεπέρασε τους 4°C, με νυχτερινές αρνητικές τιμές.
Αντίθετα, τα Χριστούγεννα του 2010 θύμισαν καλοκαίρι, με μέση ημερήσια θερμοκρασία 17°C και μέγιστη 19°C, ενώ η παραμονή ήταν ακόμη πιο ζεστή, αγγίζοντας τους 22°C. Παρόμοιο ανοιξιάτικο καιρό είχαν τα Χριστούγεννα του 1995 και του 1927. Μάλιστα, η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ στις 27 Δεκεμβρίου 1927 περιέγραφε πως ο καιρός βελτιώθηκε σημαντικά μετά το μεσημέρι, ωθώντας τους πολίτες στις οδούς και τα θεαματικά κέντρα. Τα Χριστούγεννα του 2023, επίσης, παρουσίασαν ανοιξιάτικο χαρακτήρα, με τη μέγιστη θερμοκρασία να φτάνει τους 22°C την παραμονή.