Κήρυξη έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας σε Λέρο, Πάτμο και Αττική

Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρή λειψυδρία, γεγονός που οδήγησε στην κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τη Λέρο, την Πάτμο και την Αττική. Τις σχετικές αποφάσεις υπέγραψε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρος Παπασταύρου.

**Γιατί φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση;**

Σύμφωνα με την ΕΥΔΑΠ ΑΕ., η κύρια αιτία είναι η δραματική μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική. Ο ταμιευτήρας του Ευήνου, για παράδειγμα, βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, χαμηλότερα ακόμη και από το 2008. Η ξηρασία, ιδίως στην κρίσιμη υδρολογικά λεκάνη του Ευήνου, έχει αυξημένη διάρκεια και ένταση, προκαλώντας εύλογη ανησυχία.

Η πτώση των αποθεμάτων οφείλεται σε ένα σύνθετο σύνολο παραγόντων:

* **Κλιματική αλλαγή:** Έχει εντείνει τους ρυθμούς μείωσης των υδάτινων αποθεμάτων.
* **Μείωση αποθεμάτων:** Από το 2022, τα αποθέματα στους ταμιευτήρες μειώνονται με ρυθμό περίπου 250 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, σε αντίθεση με την περίοδο έως το 2021 όπου παρέμεναν σταθερά στο 1,1 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα.
* **Μείωση βροχοπτώσεων:** Κατά περίπου 25%.
* **Αύξηση εξάτμισης:** Κατά περίπου 15%.
* **Αύξηση κατανάλωσης:** Κατά περίπου 6%.

Όλα αυτά συντείνουν στο ότι η Ελλάδα, μετά την Κύπρο, θα αντιμετωπίσει το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη, φτάνοντας στο 70% του διαθέσιμου νερού. Η Αττική και η Θεσσαλονίκη, ως κέντρα κατανάλωσης, βρίσκονται στο επίκεντρο. Επιστημονικές μελέτες κάνουν λόγο για περίοδο έμμονης ξηρασίας, συγκρίσιμης με την περίοδο 1988-1994.

**Τι σημαίνει «κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας»;**

Η κήρυξη αυτή, με τη γνωμοδότηση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) και κατόπιν αιτήματος της ΕΥΔΑΠ, αναγνωρίζει την επείγουσα ανάγκη διαχείρισης των υδατικών πόρων. Στηρίζεται σε υδρολογικά δεδομένα και επιστημονικά κριτήρια, δίνοντας προτεραιότητα σε κρίσιμα έργα υποδομής (ταμιευτήρες, δίκτυα, ενίσχυση αποθεμάτων) για τη διασφάλιση της επάρκειας νερού μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

**Πόσο επηρεάζει τον πολίτη;**

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν συνεπάγεται άμεσα μέτρα περιορισμού για τους πολίτες. Ο συναγερμός σηματοδοτεί τις ενέργειες της Πολιτείας για την άμεση έναρξη των απαραίτητων έργων. Ωστόσο, υπογραμμίζει την ευθύνη όλων για την προστασία του νερού. Η υπεύθυνη στάση και η συνειδητή αξιοποίηση των υδάτινων πόρων είναι κρίσιμη, δεδομένων των περιορισμένων αποθεμάτων. Η ΕΥΔΑΠ έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της οδηγίες για εξοικονόμηση νερού στο σπίτι.

**Γιατί τώρα και όχι νωρίτερα;**

Η απόφαση ελήφθη τώρα, καθώς οριστικοποιήθηκαν τα επιστημονικά δεδομένα που στοιχειοθετούν την ανάγκη για άμεσα μέτρα. Το αίτημα της ΕΥΔΑΠ βασίστηκε σε επιστημονικές μελέτες και συνεχή παρακολούθηση των υδρολογικών δεδομένων, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι φτάνουμε σε κρίσιμο σημείο. Η τρέχουσα κατάσταση δεν είναι ξαφνική, αλλά αποτελεί συνέπεια των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Έχουν εξεταστεί διεθνείς πρακτικές και μοντέλα, ενώ προηγήθηκαν ερευνητικές γεωτρήσεις και μελέτες για την εξασφάλιση της υδροδότησης της Αττικής για τα επόμενα 25 χρόνια. Ο κίνδυνος λειψυδρίας κρίνεται ορατός, δικαιολογώντας επαγρύπνηση και επιτάχυνση δράσεων, χωρίς πανικό.

**Τι σημαίνει πρακτικά η επιτάχυνση των διαδικασιών;**

Η ενεργοποίηση του άρθρου 55 του νόμου 5215/25 σημαίνει ότι τα απαιτούμενα μεγάλα έργα θα προχωρήσουν μέσω της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου, μπαίνοντας σε διαδικασία επιτάχυνσης, με τήρηση όλων των διαδικασιών διαφάνειας και νομιμότητας.

**Ποια είναι τα επόμενα βήματα;**

Έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός μιας σειράς απαραίτητων έργων και παρεμβάσεων από την ΕΥΔΑΠ. Πέρα από τη μελετητική ωρίμανση, είναι σημαντική η ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων, η διαβούλευση και η κατανόηση των προκλήσεων και των διαθέσιμων επιλογών, ώστε να ξεκινήσει τάχιστα η υλοποίηση.

**Μόνο η Ελλάδα έχει πρόβλημα λειψυδρίας;**

Το φαινόμενο έχει ευρύτερο γεωγραφικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με την European Environment Agency (EEA), περίπου το 30% του πληθυσμού της νότιας Ευρώπης ζει σε περιοχές με μόνιμη υδατική πίεση, ενώ έως και το 70% αντιμετωπίζει εποχική λειψυδρία. Η λειψυδρία στη Μεσόγειο αποτελεί δομική πρόκληση. Η Ισπανία, η Κύπρος, η Ιταλία και η Νότια Γαλλία αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, υλοποιώντας ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για το νερό, από τις οποίες η Ελλάδα έχει αντλήσει συμπεράσματα.