Πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 4% και λιγότερες επενδύσεις το 2026, σύμφωνα με την Βουλή

Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ) εκτιμά για το 2026 ένα μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα από αυτό που προβλέπει η Εισηγητική Έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά ταυτόχρονα και λιγότερες επενδύσεις. Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του ΓΠΚΒ, η οικονομία παρουσιάζει εικόνα ανθεκτικής μεγέθυνσης για το 2026, τοποθετώντας, ωστόσο, τον πήχη ανάπτυξης στο 2,1% (με εύρος 1,9%-2,6%), αντί για τις υψηλότερες εκτιμήσεις της τάξης του 2,4% που στηρίζουν τον νέο Κρατικό Προϋπολογισμό.

Η δημοσιονομική επίδοση αναμένεται να ενισχυθεί, με το πρωτογενές αποτέλεσμα να κινείται σε επίπεδα που, σύμφωνα με την έκθεση, συγκλίνουν σε υπέρβαση του 4% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, έναντι 3,7% που προβλέπει η κυβέρνηση στον Προϋπολογισμό. Παρόλα αυτά, το ΓΠΚΒ υπογραμμίζει ότι η μεσοπρόθεσμη πορεία της οικονομίας παραμένει άμεσα συνδεδεμένη με την ένταση και τη συνέχεια της επενδυτικής δραστηριότητας. Η ανάπτυξη, έως τώρα, στηρίζεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, ενώ οι επενδύσεις διατηρούν ισχυρή δυναμική και αποτελούν βασικό μοχλό της προοπτικής για το 2026.

Για το 2025, η πρόβλεψη ανάπτυξης παραμένει στο 2,2%, ενώ για το 2026, η βασική εκτίμηση διαμορφώνεται στο 2,1%, με εύρος 1,9%-2,6%, ανάλογα με την πορεία των επενδύσεων. Το πρωτογενές πλεόνασμα για την περίοδο Ιανουαρίου–Οκτωβρίου 2025 διαμορφώνεται στα 18,5 δισ. ευρώ. Η έκθεση αναφέρει ότι σε ετήσια βάση, το πρωτογενές αποτέλεσμα δύναται να υπερβεί ακόμη και το 4% του ΑΕΠ, στοιχείο που συνδέεται με πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο και τη στρατηγική ταχύτερης αποκλιμάκωσης του χρέους.

Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση 12,8% στο γ’ τρίμηνο του 2025, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη. Ωστόσο, για το 2026, το ΓΠΚΒ εκτιμά ότι οι επενδύσεις θα κινηθούν γύρω στο 7%, σχεδόν τη μισή αύξηση από αυτήν που προβλέπει ο Προϋπολογισμός. Αν η αύξηση αποδειχθεί ανώτερη από 7%, το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί πολύ περισσότερο (έως 2,6%).

Ο κύριος κίνδυνος για την επίτευξη των στόχων εντοπίζεται στις «πολλές και σημαντικές αβεβαιότητες στο διεθνές περιβάλλον», οι οποίες επηρεάζουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Η αβεβαιότητα αυτή, αντί να ακυρώνει επενδυτικά σχέδια, τα «παγώνει», καθυστερώντας την υλοποίησή τους. Η νέα χρονιά, 2026, θεωρείται ακόμα πιο κρίσιμη για την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων, καθώς δεν προβλέπονται ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης.

Το ΓΠΚΒ επισημαίνει τέσσερα βασικά εμπόδια για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων: το κόστος ενέργειας, τη διαθεσιμότητα ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων, την αβεβαιότητα για το μέλλον και το ρυθμιστικό πλαίσιο. Θετικά σημάδια αποτελούν η αναμενόμενη μείωση του κόστους δανεισμού για τις επιχειρήσεις και ο θετικός ρυθμός αύξησης των στεγαστικών δανείων τον Οκτώβριο 2025.

Στην αγορά εργασίας, η ανεργία εκτιμάται ότι δύσκολα θα πέσει κάτω από 8% (προβλέπεται στο 8,8%) χωρίς δραστική αύξηση της απασχόλησης σε νέους και γυναίκες. Η απασχόληση ενισχύεται κατά περίπου 81.000 θέσεις, ενώ οι κενές θέσεις μειώνονται, υποδεικνύοντας εξομάλυνση της αγοράς.

Στα θετικά καταγράφεται η μείωση του «κενού ΦΠΑ» (VAT gap) στο 11% περίπου για το 2025, πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (9,5%) και δείχνοντας περιορισμό της φοροδιαφυγής. Ωστόσο, προβληματισμό προκαλεί το ύψος των φορολογικών απαλλαγών (22,88 δισ. ευρώ το 2024), χωρίς μηχανισμό αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς τους.

Η έκθεση υπενθυμίζει ότι όταν το δημόσιο χρέος υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ, μπορεί να επηρεάζεται αρνητικά η παραγωγικότητα. Η Ελλάδα εκτιμάται ότι χάνει παραγωγικότητα άνω του 13% λόγω των υψηλών επιτοκίων και της βαριάς φορολογίας. Η ταχεία μείωση του χρέους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, με θετικό βήμα την πρόωρη αποπληρωμή δανείων GLF ύψους 5,9 δισ. ευρώ.