Η Ελλάδα στην κορυφή της Ευρώπης: Αύξηση 25 φορές στη χρήση καρτών
Σημαντική άνοδος στις ηλεκτρονικές πληρωμές από το 2014, με θετικό αντίκτυπο στα φορολογικά έσοδα, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ.
Η Ελλάδα σημειώνει τη δεύτερη ταχύτερη εξάπλωση στη χρήση καρτών πληρωμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, κατά τη δεκαετία 2015-2024, σύμφωνα με τα ευρήματα νέας μελέτης του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Η μελέτη, με τίτλο “Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: μια δεκαετία ταλάντωσης”, αναδεικνύει την πτωτική πορεία στη συνολική χρήση μετρητών, την αυξανόμενη διείσδυση των ηλεκτρονικών πληρωμών σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών, καθώς και τη συνεχιζόμενη θετική επίδραση της χρήσης καρτών στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Οι ηλεκτρονικές πληρωμές διευρύνονται συστηματικά στην Ελλάδα, ακόμη και μετά την περίοδο της πανδημίας, διατηρώντας αμείωτη τη θετική τους επίδραση στα δημοσιονομικά έσοδα. Η χρήση καρτών έχει αυξηθεί σημαντικά μετά το 2014, ενισχυμένη από την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών, τη λήψη μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών (νόμοι 4446/2016, 4646/2019, 4876/2021), την πανδημία, αλλά και διοικητικά μέτρα όπως η διασύνδεση των τερματικών POS με την ΑΑΔΕ το 2024.
Η ταχύτητα εξάπλωσης της χρήσης καρτών πληρωμών τη δεκαετία 2015-2024 είναι η δεύτερη υψηλότερη στην ΕΕ-27. Ενδεικτικά, μεταξύ 2014 και 2024, η σωρευτική αύξηση στη χρήση καρτών ανέρχεται σε 25 φορές ως προς τον αριθμό συναλλαγών και 10 φορές ως προς την αξία τους.
Οι διαδικτυακές πληρωμές γνώρισαν σημαντική άνοδο κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία. Το μερίδιο των διαδικτυακών συναλλαγών σε σχέση με τις φυσικές αυξήθηκε από λιγότερο από 1:5 σε περίπου 1:3 κατά την πανδημία και 1:2 μετά την περίοδο αυτή. Οι καταναλωτές επεκτείνουν τη χρήση του πλαστικού χρήματος όχι μόνο σε συναλλαγές μεγάλης αξίας, αλλά και σε μικρότερες, ενώ οι online πληρωμές αυξάνονται σταθερά.
Στην Ελλάδα, η θετική επίδραση της επέκτασης των πληρωμών με κάρτες στα έσοδα από ΦΠΑ για το 2024 εκτιμάται σε τουλάχιστον 400 εκατομμύρια ευρώ. Κάθε 10 ευρώ νέων δαπανών με κάρτες το 2024 αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 0,5 ευρώ προηγουμένως αδήλωτων εσόδων ΦΠΑ.
Οι πληρωμές με κάρτες παρουσίασαν διαφορετικό ρυθμό αύξησης ανά τομέα και είδος συναλλαγής. Μετά την πανδημία και την εφαρμογή στοχευμένων μέτρων, συναλλαγές για υπηρεσίες όπως εστιατόρια, μπαρ, παραγγελίες μέσω ταχυδρομείου και υπηρεσίες στοιχημάτων αύξησαν σημαντικά το μερίδιο των δαπανών με κάρτα την τελευταία διετία. Ωστόσο, περίπου το 40% της αξίας των πληρωμών με κάρτα εξακολουθεί να αφορά σούπερ μάρκετ, βενζινάδικα και λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.
Παρά την πρόοδο, η Ελλάδα κατέτασσε το 2023 στη 14η θέση όσον αφορά το κενό στα έσοδα από ΦΠΑ στην ΕΕ. Η μεγαλύτερη χρήση ψηφιακών πληρωμών συνδέεται με χαμηλότερο κενό ΦΠΑ. Αν και η χρήση καρτών στην Ελλάδα, αναλογικά με την ιδιωτική κατανάλωση, αγγίζει πλέον τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, παραμένει σε χαμηλές θέσεις μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ, λόγω της σχετικά χαμηλής χρήσης καρτών σε ορισμένες κατηγορίες συναλλαγών.
Για την περαιτέρω ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσω στοχευμένης εξάπλωσης των ηλεκτρονικών πληρωμών, η μελέτη προτείνει μέτρα όπως άμεση επιστροφή στον καταναλωτή (cashback) μέρους της αξίας στοχευμένων συναλλαγών, επέκταση του μηχανισμού κινήτρων και αντικινήτρων για επαγγελματίες, σύνδεση μέρους των εκπιπτόμενων δαπανών αυτοαπασχολούμενων με ψηφιακές πληρωμές, και στόχευση της λοταρίας σε συναλλαγές υψηλού κινδύνου φοροδιαφυγής.