Ελαιόλαδο και ελιές: Μία διπλή πραγματικότητα στην παγκόσμια αγορά

Μια δυαδική εικόνα αναδεικνύεται για το ελληνικό ελαιόλαδο και τις επιτραπέζιες ελιές, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας (IOC) για τον Νοέμβριο. Από τη μία, η χώρα μας συνεχίζει να κατέχει περίοπτη θέση στις διεθνείς εξαγωγές, ενώ από την άλλη, οι τιμές παραγωγού για το ελαιόλαδο δέχονται σημαντική διψήφια πίεση, και οι εισαγωγές επιτραπέζιων ελιών στις μεγάλες αγορές παρουσιάζουν κάμψη, παρά την ανθεκτικότητα του ελληνικού προϊόντος.

Στο σύνθετο αυτό σκηνικό προστίθεται και η αβεβαιότητα που προκαλούν οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποίησης Ελαιολάδου (ΣΕΒΙΤΕΛ) και η Πανελλήνια Ένωση Μεταποιητών-Εξαγωγέων Επιτραπέζιας Ελιάς (ΠΕΜΕΤΕ) ζητούν επειγόντως την εξαίρεση των δύο αυτών προϊόντων από τους δασμούς, όπως έχει ήδη συμβεί για άλλα αγροτικά προϊόντα, προτού οι αρνητικές συνέπειες για την ελληνική αγορά γίνουν μη αναστρέψιμες.

Σύμφωνα με την έκθεση του IOC, την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, η τιμή παραγωγού για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο στα Χανιά υποχώρησε στα 4,40 ευρώ/κιλό, σημειώνοντας πτώση 29% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Στην Ισπανία, η τιμή παραγωγού κατέγραψε ακόμη μεγαλύτερη πτώση, φτάνοντας τα 4,39 ευρώ/κιλό (-36%), ενώ στην Ιταλία η πτώση ήταν πιο συγκρατημένη (-16%) στα 7,5 ευρώ/κιλό. Ωστόσο, σε σύγκριση με το τέλος Οκτωβρίου, καταγράφεται μια αύξηση 5,4% στην Ισπανία, ενώ για την Ιταλία και την Ελλάδα δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία.

Τον Σεπτέμβριο του 2025, η μέση τιμή εξαγωγής της ΕΕ προς χώρες εκτός ΕΕ διαμορφώθηκε στα €526/100 κιλά, σημειώνοντας μείωση 40,3% σε σχέση με την προηγούμενη ελαιοκομική χρονιά. Για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, η τιμή έφτασε τα €580/100 κιλά. Ο συνολικός όγκος εξαγωγών ανήλθε σε 163 τόνους, με το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο να αντιπροσωπεύει το 67,3% (44.540 τόνους).

Οι εισαγωγές στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Βραζιλία και την Κίνα, κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2024 – Αυγούστου 2025, παρουσίασαν αύξηση, με την Ισπανία, την Τυνησία και την Ιταλία να αποτελούν τους κύριους προμηθευτές. Το μερίδιο της Ελλάδας, αν και περιορισμένο στο 2,2%, παρουσίασε εντυπωσιακή άνοδο 43,7% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο, τη μεγαλύτερη μεταξύ των εξεταζόμενων χωρών.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (HICP) για το ελαιόλαδο μειώθηκε κατά 28,1% τον Σεπτέμβριο, με τις μεγαλύτερες πτώσεις να καταγράφονται σε Γαλλία, Φινλανδία και Βουλγαρία. Στην Ελλάδα, η μείωση ήταν 17,6%.

Όσον αφορά τις επιτραπέζιες ελιές, οι εισαγωγές στις κύριες αγορές για την ελαιοκομική περίοδο 2024/2025 μειώθηκαν κατά 11%. Μόνο ο Καναδάς παρουσίασε αύξηση, ένα θετικό στοιχείο δεδομένου ότι αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αγορές για την Ελλάδα. Η χώρα μας κατέχει την τέταρτη θέση στις εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς προς τις μεγάλες αγορές, με θετικό πρόσημο σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, όπως και η Τουρκία. Οι εκτιμώμενες εισαγωγές εκτός ΕΕ ξεπέρασαν τους 112 χιλιάδες τόνους, με αξία περίπου 311 εκατομμύρια ευρώ.

Οι δασμοί Τραμπ επιβαρύνουν σημαντικά τις εξαγωγές, ιδιαίτερα στην αμερικανική αγορά. Η αξία των ελληνικών εξαγωγών επιτραπέζιας ελιάς στις ΗΠΑ, παρότι αυξήθηκε το 2024, παρουσίασε πτώση το διάστημα Απριλίου-Σεπτεμβρίου 2025, μειωμένη κατά 3,3 εκατομμύρια ευρώ. Οι επιτραπέζιες ελιές αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών αγροδιατροφικών εξαγωγών στις ΗΠΑ. Οι δασμοί, σε συνδυασμό με την πτώση του δολαρίου, αυξάνουν το κόστος του προϊόντος κατά 25%, απειλώντας τις πωλήσεις και το μερίδιο αγοράς.

Στο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, η αξία των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ σημείωσε πτώση 1,9 εκατομμυρίων ευρώ το 2023, και συνέχισε την πτωτική πορεία το διάστημα Απριλίου-Σεπτεμβρίου 2025, μειωμένη κατά 2,5 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόλις το 3% του συνόλου, περιορίζοντας έτσι τον συνολικό αντίκτυπο.