Η Ευρώπη παίρνει θέση: Τέλος στις αφορολόγητες εισαγωγές από Κίνα;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσανατολίζεται σε ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για το διεθνές ηλεκτρονικό εμπόριο, με στόχο να βάλει φρένο στην ανεξέλεγκτη εισαγωγή προϊόντων από πλατφόρμες όπως η Shein, το AliExpress και το Temu. Σύμφωνα με σχέδιο ψηφίσματος που αναμένεται να συζητηθεί την 26η Νοεμβρίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, η Κομισιόν καλείται να δράσει άμεσα για την αντιμετώπιση παραβιάσεων των ευρωπαϊκών κανόνων και την πώληση παράνομων προϊόντων. Ανησυχίες εγείρονται ιδιαίτερα μετά από έρευνα των γαλλικών αρχών, η οποία αποκάλυψε εντοπισμό περιπτώσεων παιδικής πορνογραφίας στην πλατφόρμα της Shein.

Οι ευρωβουλευτές ζητούν την πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας για την ψηφιακή ασφάλεια και την ασφάλεια των προϊόντων, την ενίσχυση των τελωνειακών ελέγχων και των μηχανισμών εποπτείας της αγοράς. Επιπλέον, θέτουν ως προτεραιότητα τη δυνατότητα απαγόρευσης λειτουργίας πλατφορμών που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες εντός της ΕΕ. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 12 Δεκεμβρίου, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρώπης, στο πλαίσιο του Ecofin, αναμένεται να παρουσιάσουν τις δικές τους προτάσεις για συγκεκριμένα τελωνειακά μέτρα. Στόχος είναι η ανάσχεση των απευθείας και ουσιαστικά αφορολόγητων πωλήσεων προς την Ευρώπη από την Κίνα και άλλες τρίτες χώρες.

Την ίδια στιγμή, με την περίοδο της Black Friday να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, οι κινεζικές, αλλά και άλλες διεθνείς πλατφόρμες, εξαπολύουν καταιγισμό διαφημίσεων και προσφορών. Επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο το «παράθυρο» της τρέχουσας, πιο χαλαρής τελωνειακής μεταχείρισης, πριν ενδεχομένως τεθούν σε ισχύ νέοι, αυστηρότεροι κανόνες.

Η υφιστάμενη απαλλαγή «de minimis» από δασμούς και ΦΠΑ για δέματα κάτω των 150 ευρώ έχει επιτρέψει την εκρηκτική αύξηση των φθηνών απευθείας αποστολών από την Κίνα προς τους ευρωπαίους καταναλωτές. Πέρυσι, περισσότερα από 4,6 δισεκατομμύρια πακέτα χαμηλής αξίας εισήλθαν στην ΕΕ, με ποσοστό άνω του 90% να προέρχεται από κινεζικές αποστολές. Η επικείμενη ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να κλείσει, τουλάχιστον σε πολιτικό επίπεδο, τη συζήτηση που πυροδοτήθηκε από το σκάνδαλο Shein στη Γαλλία. Η ανακάλυψη παράνομων υλικών παιδικής πορνογραφίας στην πλατφόρμα προκάλεσε σοκ στην κοινή γνώμη και αύξησε την πίεση προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Το τελικό ζητούμενο είναι η δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής τελωνειακής πλατφόρμας. Μέσω αυτής, δεν θα επιβάλλονται μόνο τέλη πριν την εισαγωγή, αλλά θα γίνεται και έλεγχος, με απόρριψη στο τελωνείο όσων εισάγονται και δεν συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το Ευρωκοινοβούλιο, παράλληλα, ζητεί από την Επιτροπή να αξιοποιήσει πλήρως και άμεσα τα εργαλεία της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) και του πλαισίου για τη γενική ασφάλεια προϊόντων. Αυτό περιλαμβάνει την επιβολή αυστηρών ελέγχων ιχνηλασιμότητας εμπόρων, την απομάκρυνση παράνομων προϊόντων και την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων.

Σε παράλληλο χρόνο με το πολιτικό μήνυμα του Ευρωκοινοβουλίου, βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρεία μεταρρύθμιση του τελωνειακού πλαισίου της ΕΕ. Στόχος είναι ο καλύτερος εντοπισμός επικίνδυνων εμπορευμάτων και η κατάχρηση της απαλλαγής δασμών. Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ έχουν ήδη συμφωνήσει στην επισπευσμένη επιβολή δασμών στα δέματα χαμηλής αξίας και στη θέσπιση ενός «απλοποιημένου προσωρινού τελωνειακού τέλους» από το 2026. Εξετάζεται επίσης ένα διαχειριστικό τέλος της τάξεως των 2 ευρώ ανά μικρό δέμα που παραδίδεται απευθείας στους καταναλωτές, ή 0,50 ευρώ για δέματα που διακινούνται μέσω ευρωπαϊκών αποθηκών.

Η ΕΕ αντιλαμβάνεται πίσω από την αλματώδη άνοδο των κινεζικών πλατφορμών ένα συνδυασμό φορολογικού arbitrage, συστηματικής υποτιμολόγησης και παράκαμψης των προτύπων ασφάλειας και περιβαλλοντικών κανόνων που δεσμεύουν τους ευρωπαίους παραγωγούς. Η Κομισιόν εκτιμά ότι περίπου το 65% των μικρών δεμάτων που εισέρχονται στην ΕΕ είναι υποτιμολογημένα. Η μαζική εισαγωγή φθηνών, συχνά βραχύβιων προϊόντων, επιβαρύνει το περιβάλλον και διαβρώνει τα περιθώρια κέρδους των ευρωπαϊκών λιανοπωλητών, ιδίως των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

Η Shein έχει ήδη χαρακτηριστεί «πολύ μεγάλη διαδικτυακή πλατφόρμα» στο πλαίσιο της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες. Αυτό της επιβάλλει αυξημένες υποχρεώσεις διαχείρισης κινδύνων, διαφάνειας και συνεργασίας με τις αρχές για παράνομα αγαθά και την προστασία των ανηλίκων. Παράλληλα, η Επιτροπή συγκεντρώνει απόψεις για την ενίσχυση των κανόνων εποπτείας της αγοράς, οι οποίες θα τροφοδοτήσουν την προετοιμασία της «Ευρωπαϊκής Πράξης για τα Προϊόντα» έως τα τέλη του 2026. Στόχος είναι η θέσπιση ενιαίων, αυστηρότερων κριτηρίων συμμόρφωσης και ευθύνης σε ολόκληρη την αλυσίδα, από τον πωλητή μέχρι την πλατφόρμα.

Για τον μέσο Ευρωπαίο πολίτη, οι επερχόμενες αλλαγές αναμένεται να σημαίνουν πιο ακριβές, αλλά θεωρητικά ασφαλέστερες αγορές από τρίτες χώρες. Τα φθηνά πακέτα κάτω των 150 ευρώ δεν θα είναι πλέον «αόρατα» για τελωνεία και φορολογικές αρχές. Για τους μικρούς και μεσαίους ευρωπαίους εμπόρους, η αυστηροποίηση του πλαισίου αποτελεί αίτημα «επιβίωσης», καθώς αποσκοπεί στην αποκατάσταση στοιχειώδους ισορροπίας ανταγωνισμού με παίκτες που λειτουργούν με πολύ χαμηλότερο ρυθμιστικό και φορολογικό βάρος.

Η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) πρωτοστατεί στις αντιδράσεις του ελληνικού λιανεμπορίου απέναντι στην αθρόα είσοδο προϊόντων από κινεζικές και άλλες ασιατικές πλατφόρμες. Θέτει ευθέως ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού και επιβίωσης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας. «Ο αθέμιτος ανταγωνισμός από παράνομες πρακτικές και από διεθνείς πλατφόρμες χαμηλού κόστους αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο το εγχώριο εμπόριο», αναφέρει στο υπόμνημά του προς τον Πρωθυπουργό ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Σταύρος Καφούνης.

Η ΕΣΕΕ ζητά την κατάργηση του κανονισμού de minimis για τις εισαγωγές κάτω των 150 ευρώ και τη θέσπιση εθνικού διαχειριστικού τέλους σε όλες τις εισαγωγές από τρίτες χώρες, με σκοπό την εξασφάλιση ισότιμου ανταγωνισμού. Επισημαίνεται ότι η Ελλάδα, μέσω του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκου Πιερρακάκη, βρίσκεται σε «ανοικτή γραμμή» με άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία, που ζητούν ταχύτερη κατάργηση της απαλλαγής de minimis. Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ θεωρεί «εξαιρετικά θετικό βήμα» τις τελευταίες σχετικές δηλώσεις της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Περιμένουμε με επιφυλακτικότητα το τι θα αποφασίσουν στις Βρυξέλλες. Κάναμε προτάσεις για άμεση αλλαγή στον κανονισμό της Ε.Ε. και κατάργηση του de minimis, καθώς και για ενίσχυση των ελέγχων στις εισαγωγές. Τώρα περιμένουμε τις αποφάσεις», δήλωσε ο Σταύρος Καφούνης.