Ο ιστορικός της οικονομίας Τζόελ Μοκίρ μοιράζεται τις σκέψεις του για την καινοτομία και το μέλλον
Τι συμβουλές δίνει ο πρόσφατος κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Οικονομικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της δημογραφικής συρρίκνωσης και της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο Τζόελ Μοκίρ, ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς της οικονομίας παγκοσμίως, έγινε γνωστός στο ελληνικό κοινό μέσα από το έργο του, όπως το «Τα Δώρα της Αθηνάς». Η διεθνής του αναγνώριση επισφραγίστηκε πρόσφατα με την ανακοίνωση της βράβευσής του με το Νόμπελ Οικονομικών 2025, μαζί με άλλους δύο διακεκριμένους οικονομολόγους.
Το έργο του Μοκίρ εστιάζει στην ιδέα ότι οι κοινωνίες προοδεύουν όταν καλλιεργούν μια κουλτούρα προόδου, καθιστώντας τα εργαλεία της τεχνολογίας προσβάσιμα σε ευρύ κοινό. Αυτή η προσέγγιση θεωρείται ιδιαίτερα επίκαιρη, καθώς ο κόσμος καλείται να ενσωματώσει τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης.
Σε συνέντευξή του, ο Μοκίρ παραδέχθηκε την περιορισμένη γνώση του για την ελληνική οικονομία, έχοντας επισκεφθεί την Ελλάδα μόνο μία φορά, ως παιδί, κατά τη διάρκεια μιας σύντομης στάσης στην Αθήνα το 1955. Όταν ρωτήθηκε πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να ανακτήσει την πρωτοπορία της καινοτομίας, ο Μοκίρ τόνισε την ανάγκη εστίασης στα κομβικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη: την κλιματική αλλαγή και τη δημογραφική συρρίκνωση.
«Πρώτα απ’ όλα, χρειαζόμαστε μια ισχυρή ιδεολογία υπέρ της ανάπτυξης, η οποία θα κατευθύνεται προς τις πιο επείγουσες ανάγκες, όπως η κλιματική και η δημογραφική αλλαγή», ανέφερε. Επιπλέον, συμβούλευσε τους Ευρωπαίους να ανοίξουν τις πόρτες σε μετανάστες, υπογραμμίζοντας ότι πολλοί εξ αυτών είναι εξειδικευμένοι, μορφωμένοι και παραγωγικοί, αποτελώντας ένα «μπόνους» για την οικονομία.
Σχετικά με την έννοια της «δημιουργικής καταστροφής» (creative destruction), ο Μοκίρ επισήμανε ότι η τεχνολογική πρόοδος αναπόφευκτα δημιουργεί νικητές και ηττημένους. Για να ελαχιστοποιηθεί η αντίσταση στην τεχνολογική αλλαγή, πρότεινε την εφαρμογή πολιτικών που θα επιτρέπουν την επανεκπαίδευση όσων μπορούν να προσαρμοστούν και την αποζημίωση όσων δεν μπορούν, με τους πόρους να προέρχονται από αυτούς που κερδίζουν από τη νέα τεχνολογία.
Ο ρόλος του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στην προώθηση της καινοτομίας είναι κρίσιμος. Ο Μοκίρ υποστήριξε ότι οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να επιλέγουν νικητές ή νέες τεχνολογίες, αλλά να παρέχουν κεφάλαια, να εκπαιδεύουν το ανθρώπινο δυναμικό και να ελαχιστοποιούν τις αντιστάσεις.
Όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη, ο Μοκίρ την καλωσορίζει, θεωρώντας ότι θα προσφέρει προνόμια, όπως η παροχή «προσωπικών υπηρέτων» (με τη μορφή μηχανών), σε άτομα που μέχρι τώρα απολάμβαναν μόνο οι πλούσιοι και ισχυροί. Επιπλέον, πιστεύει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα δημιουργήσει περισσότερη ανάπτυξη, η οποία είναι απαραίτητη για να μπορέσουν οι φτωχότερες χώρες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς η καταπολέμησή της απαιτεί σημαντικούς πόρους, ιδιαίτερα για τις χώρες που απειλούνται περισσότερο.