Η Ευρώπη Αντιμέτωπη με Έκρηξη Δημοσίου Χρέους: Προειδοποίηση από το ΔΝΤ

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εξέδωσε ανησυχητική έκθεση, προειδοποιώντας για μια εκρηκτική αύξηση του δημόσιου χρέους των ευρωπαϊκών χωρών στα προσεχή χρόνια. Η πρόβλεψη αυτή οφείλεται στις αυξανόμενες πιέσεις για δαπάνες σε καίριους τομείς, όπως η υγειονομική περίθαλψη, οι συντάξεις, η Άμυνα και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους δανεισμού.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι δημόσιες δαπάνες στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες αναμένεται να αυξηθούν κατά μέσο όρο 4,5 ποσοστιαίες μονάδες ως ποσοστό του ΑΕΠ έως το 2040. Για τις χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η αύξηση αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερη, φτάνοντας τις 5,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, το ΔΝΤ προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος θα φτάσει σε μη βιώσιμα επίπεδα, αγγίζοντας κατά μέσο όρο το 130% του ΑΕΠ έως το 2040, σχεδόν διπλασιάζοντας τα σημερινά επίπεδα. Λαμβάνοντας υπόψη και τη στάθμιση με το ΑΕΠ, το χρέος μπορεί να ανέλθει στο 155% του ΑΕΠ, καθώς κάποιες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες επιβαρύνονται ήδη με υψηλά ποσοστά χρέους.

Η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο δυσμενής, εάν η επιδείνωση της δημοσιονομικής κατάστασης επιβραδύνει περαιτέρω την ήδη αναιμική οικονομική ανάπτυξη και αυξήσει το κόστος δανεισμού. Η οικονομική βιβλιογραφία, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, δείχνει ότι το υψηλό δημόσιο χρέος μειώνει την ανάπτυξη, ιδιαίτερα όταν ξεπερνά ορισμένα όρια. Αυτό συμβαίνει διότι μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων, ενίσχυση των πληθωριστικών προσδοκιών, δυσκολία χρηματοδότησης και αποθάρρυνση παραγωγικών επενδύσεων. Επιπλέον, μπορεί να δημιουργήσει προσδοκίες για μελλοντικές αυξήσεις φόρων ή να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα λόγω της έκθεσης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος.

Σύμφωνα με μελέτες, μια αύξηση του δείκτη χρέους/ΑΕΠ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, όταν το χρέος ξεπερνά το 75% του ΑΕΠ, μειώνει την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,05-0,2 ποσοστιαίες μονάδες. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι, χωρίς διορθωτικά μέτρα, η αύξηση του χρέους θα μπορούσε να επιβραδύνει τον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα έως το 2040, γεγονός σημαντικό δεδομένου του μέσου δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης 2% για τις ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό, με τη σειρά του, θα επιδεινώσει τη δυναμική του χρέους, οδηγώντας το μέσο χρέος στο 150% του ΑΕΠ έως το 2040 (ή κοντά στο 190% σταθμισμένο ως προς το ΑΕΠ).

Το ΔΝΤ τονίζει την ανάγκη για μια φιλόδοξη πολιτική αντιμετώπισης της κατάστασης, η οποία θα πρέπει να εστιάζει σε τρεις βασικούς πυλώνες:

1. **Μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης:** Αυτές περιλαμβάνουν βελτιώσεις στις αγορές προϊόντων και εργασίας, στη διακυβέρνηση και την εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Επίσης, στοχεύουν στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων πιέσεων δαπανών, όπως η προσαρμογή των συνταξιοδοτικών συστημάτων λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, μειώνοντας το βάρος για τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
2. **Μεσοπρόθεσμα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης:** Αυτά θα αφορούν τόσο την πλευρά των εσόδων (κινητοποίηση εσόδων μέσω φορολογικών μεταρρυθμίσεων και βελτίωσης της διαχείρισης) όσο και την πλευρά των δαπανών (αυστηρότερη ιεράρχηση και βελτίωση της αποδοτικότητάς τους).
3. **Ριζοσπαστικότερα μέτρα για ορισμένες χώρες:** Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να απαιτηθούν πιο δραστικά δημοσιονομικά μέτρα, όπως η επανεκτίμηση του πεδίου εφαρμογής των δημόσιων υπηρεσιών.