Δημογραφική Κρίση και Οικονομικές Αστοχίες Απειλούν το Ασφαλιστικό Σύστημα
Προειδοποιήσεις από το Ελεγκτικό Συνέδριο για την εξάρτηση από τον δημόσιο πυλώνα και καθυστερήσεις στις πληρωμές πόρων προς το ΑΚΑΓΕ.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για την βιωσιμότητα του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος, επισημαίνοντας τους δημογραφικούς κινδύνους που ελλοχεύουν λόγω της υπερβολικής εξάρτησης από τον δημόσιο αναδιανεμητικό πυλώνα. Στην ετήσια έκθεσή του για το 2024, το δικαστικό σώμα στρέφει την προσοχή του σε δύο βασικά σημεία: την πλημμελή ανταπόκριση του Δημοσίου στην απόδοση πόρων προς το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) και την επισφαλή δομή του ίδιου του ασφαλιστικού συστήματος.
Σχετικά με το ΑΚΑΓΕ, το Ελεγκτικό Συνέδριο εκδίδει “κίτρινη κάρτα” στους φορείς του Δημοσίου για την καθυστέρηση στην καταβολή οφειλόμενων πόρων. Το ποσό των εν λόγω οφειλών, αν και δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια, εκτιμάται ότι υπερβαίνει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Παρότι ο e-ΕΦΚΑ προέβη σε σημαντικές εκτάκτως καταβολές προς το ΑΚΑΓΕ στο τέλος του 2024, φτάνοντας τα 250 εκατομμύρια ευρώ αντί των προγραμματισμένων 50 εκατομμυρίων, και το Δημόσιο συνεισέφερε 617.413.902 ευρώ ως κρατική επιχορήγηση, τα προβλήματα δεν εκλείπουν. Το Συνέδριο χαρακτηρίζει επισφαλές και δυσλειτουργικό το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τους πόρους του ΑΚΑΓΕ, λόγω των συνεχών τροποποιήσεων και των αδυναμιών στη διατύπωση των σχετικών διατάξεων. Επιπλέον, επισημαίνεται η απουσία εγκεκριμένων ετήσιων απολογισμών και ισολογισμών, καθώς και η έλλειψη τακτικού ελέγχου της διαχείρισης του ΑΚΑΓΕ από τα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Εργασίας.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο τονίζει ότι το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα βασίζεται κατά 95% στον πρώτο πυλώνα, με τους άλλους δύο πυλώνες (επαγγελματική και ιδιωτική ασφάλιση) να αντιστοιχούν σε ελάχιστα ποσοστά. Αυτή η ιδιαιτερότητα καθιστά τη βιωσιμότητα του συστήματος εξαιρετικά ευάλωτη στις δημογραφικές εξελίξεις, οι οποίες είναι ήδη δυσμενείς και αναμένεται να επιδεινωθούν περαιτέρω. Ως λύση, προτείνεται η ενίσχυση των επαγγελματικών ταμείων και της ιδιωτικής ασφάλισης, ώστε να λειτουργήσουν ως συμπληρωματικοί πυλώνες ικανοί να απορροφήσουν τους μελλοντικούς κραδασμούς. Το Υπουργείο Εργασίας βρίσκεται σε διαδικασία προώθησης σχεδίου νόμου για τη θεσμική θωράκιση των ΤΕΑ, με τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στην εποπτεία τους από την 1η Ιανουαρίου 2025. Ωστόσο, το φορολογικό καθεστώς παραμένει “αγκάθι”, με εκπροσώπους των ΤΕΑ να κάνουν λόγο για “πάγωμα” της αγοράς.
Τέλος, το Ελεγκτικό Συνέδριο εστιάζει και στις δαπάνες κοινωνικής προστασίας, κάνοντας συστάσεις για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού των κοινωνικών επιδομάτων και την καθιέρωση ενός αποτελεσματικού μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης της κοινωνικής πολιτικής, ώστε η στήριξη να φτάνει σε αυτούς που πραγματικά την χρειάζονται.