Προς την κυκλική οικονομία: Πώς οι πόλεις αγκαλιάζουν την επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών

Οι ευρωπαϊκές πόλεις βρίσκονται αντιμέτωπες με την αυξανόμενη πρόκληση των απορριμμάτων συσκευασίας μιας χρήσης από τρόφιμα και ποτά, τα οποία επιβαρύνουν τις αστικές ροές αποβλήτων. Παγκοσμίως, οι συσκευασίες αποτελούν το 36% όλων των πλαστικών που παράγονται, με τη συντριπτική πλειοψηφία να χρησιμοποιείται μία φορά προτού καταλήξει στα σκουπίδια.

Οι δήμοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων αυτού του συστήματος. Καθώς οι πόλεις στρέφονται σε στρατηγικές κυκλικής οικονομίας, οι δημόσιες συμβάσεις αναδεικνύονται σε ισχυρό εργαλείο για την εφαρμογή συστημάτων επαναχρησιμοποίησης σε μεγάλη κλίμακα. Καλά σχεδιασμένα και κλιμακούμενα συστήματα, όπως αυτά της επιστροφής, οι σταθμοί επαναπλήρωσης και οι αλυσίδες εφοδιασμού επιστροφών, μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως και 70% σε σύγκριση με τις συσκευασίες μιας χρήσης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της αποφυγής εξόρυξης πρώτων υλών, της παραγωγής και της επεξεργασίας αποβλήτων που απαιτούν ενέργεια.

Σύμφωνα με το «Εγχειρίδιο Πρακτικών Πόλεων: Κιτ Εκκίνησης Επαναχρησιμοποίησης για Τρόφιμα και Ποτά», οι πόλεις μπορούν να αξιοποιήσουν την αγοραστική τους δύναμη για να επιφέρουν αλλαγές, δίνοντας προτεραιότητα σε ανθεκτικές, επαναχρησιμοποιήσιμες λύσεις στις δικές τους δραστηριότητες. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η αντικατάσταση ειδών μιας χρήσης σε δημόσιες καντίνες, σχολικά γεύματα ή δημοτικές εγκαταστάσεις αποτελεί μια «εύκολη στην εφαρμογή» παρέμβαση με άμεσο αντίκτυπο. Μειώνει τον όγκο των αποβλήτων, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως πρότυπο συμπεριφοράς για κατοίκους και επιχειρήσεις.

Οι δημόσιες αρχές μπορούν επίσης να προμηθευτούν την απαραίτητη υποδομή για την επαναχρησιμοποίηση, όπως κέντρα πλυσίματος, συστήματα logistics και εργαλεία ψηφιακής παρακολούθησης. Το εγχειρίδιο επισημαίνει ότι, όταν μικρότερες επιχειρήσεις δεν μπορούν να επιτύχουν μόνες τους την απαιτούμενη κλίμακα για βιώσιμες επαναχρησιμοποιούμενες επιχειρήσεις, οι πόλεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις προμήθειες για να συγκεντρώσουν τη ζήτηση. Έτσι, συμβάλλουν στη δημιουργία κοινών υπηρεσιών πλυσίματος και αναδιανομής που υποστηρίζουν εκατοντάδες εστιατόρια ή πωλητές.

Πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο για τη «Διακήρυξη των Κυκλικών Πόλεων» ανέδειξε τα βασικά ευρήματα του εγχειριδίου και πώς πολλοί δήμοι και επαγγελματίες στρέφονται σε συστήματα επαναχρησιμοποίησης μέσω στρατηγικού σχεδιασμού και προμηθειών.

Η Καλαμάτα, στην Ελλάδα, παρουσίασε την Τοπική Πράσινη Συμφωνία της για το νερό. Η πόλη προμηθεύεται έξυπνους σταθμούς επαναπλήρωσης, τροφοδοτούμενους από ηλιακούς συλλέκτες, και διανέμει επαναχρησιμοποιήσιμα μπουκάλια στους πολίτες. Αυτή η επένδυση μειώνει την κατανάλωση πλαστικού, ενισχύοντας παράλληλα την εμπιστοσύνη στο δημόσιο πόσιμο νερό μέσω διαφανούς παρακολούθησης.

Το Μάντσεστερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, μοιράστηκε την δεκαετή εμπειρία του στη λειτουργία επαναχρησιμοποιήσιμων συστημάτων ποτηριών σε μεγάλες εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των εμβληματικών Χριστουγεννιάτικων Αγορών του. Η πόλη προμηθεύεται και κατέχει το απόθεμα 75.000 ποτηριών, τα οποία δανείζονται οι έμποροι για εκδηλώσεις μέσω συστήματος εγγύησης. Παρότι αποτελεσματικό, το Μάντσεστερ κατέγραψε προκλήσεις όσον αφορά τα ποσοστά απώλειας ποτηριών και την υποστήριξη εξωτερικών διοργανωτών εκδηλώσεων χωρίς εξειδικευμένη υποδομή πλυσίματος.

Το Sanem, στο Λουξεμβούργο, εφαρμόζει πιλοτικά επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες για takeaway. Εδώ, οι προμήθειες συνδέονται άμεσα με την εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς οι πόλεις πρέπει να αξιολογήσουν την ικανότητα πλυσίματος, τις ανάγκες μεταφοράς, τα πρότυπα υλικών και τα μοντέλα κατανομής κόστους με τα εστιατόρια.

Σε όλες τις περιπτώσεις, ένα μήνυμα ήταν σαφές: τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης ευδοκιμούν όταν οι προμήθειες, η πολιτική και η συμμετοχή της κοινότητας ευθυγραμμίζονται. Οι δημόσιες προμήθειες λειτουργούν ως μοχλός για να βοηθήσουν τις πόλεις να επανασχεδιάσουν τις ροές υλικών, να μειώσουν το κόστος διαχείρισης αποβλήτων, να τονώσουν τις τοπικές πράσινες θέσεις εργασίας και να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη σε νέα συστήματα επαναχρησιμοποίησης. Καθώς όλο και περισσότερες πόλεις προετοιμάζονται για τις επερχόμενες απαιτήσεις της ΕΕ σχετικά με τις επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες, οι στρατηγικές προμήθειες θα είναι το κλειδί για τη δημιουργία κυκλικών, αποδοτικών ως προς τους πόρους αστικών συστημάτων.

Μάθετε περισσότερα για την επαναχρησιμοποίηση στις πόλεις στο «Εγχειρίδιο Πρακτικών Πόλεων: Κιτ εκκίνησης για τρόφιμα και ποτά». Παρακολουθήστε ξανά το διαδικτυακό σεμινάριο της «Διακήρυξης Κυκλικών Πόλεων» στον ιστότοπο του CCD ή στο YouTube.