Οικιστικό περιβάλλον υπό απειλή: Επιστημονική ομιλία ξεσήκωσε αντιδράσεις

Ο Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού οργάνωσε μια σημαντική εκδήλωση δημόσιου διαλόγου και ενημέρωσης, με επίκεντρο την προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος και τις συνέπειες των κινήτρων που εισάγει ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ). Η ανοιχτή εκδήλωση, με τίτλο «Η προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος απέναντι στα κίνητρα του ΝΟΚ», πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2025 στο Κολλέγιο Αθηνών, προσελκύοντας το ενδιαφέρον πολλών δήμων και ειδικών επιστημόνων.

Στην εκδήλωση, η κα Καραμανόφ, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας επί τιμή και Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, παρουσίασε με σαφήνεια τις νομικές, πολεοδομικές και συνταγματικές πτυχές των ρυθμίσεων του ΝΟΚ. Έθεσε στο επίκεντρο τη διαρκή σύγκρουση μεταξύ της ανάπτυξης και της προστασίας του οικιστικού περιβάλλοντος, εκφράζοντας έντονο προβληματισμό.

**Οι «μπόνους» του ΝΟΚ και η αλλοίωση των αστικών τοπίων**

Η κα Καραμανόφ τόνισε ότι οι ογκώδεις οικοδομές που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια, συχνά σε πλήρη αντίθεση με την ταυτότητα των περιοχών όπου ανεγείρονται, δεν αποτελούν τυχαίο φαινόμενο. Αποδίδονται άμεσα στα λεγόμενα «μπόνους» του ΝΟΚ, τα οποία επιτρέπουν την αύξηση του ύψους, καθώς και μεγαλύτερους συντελεστές δόμησης και κάλυψης, ιδίως σε περιοχές με υψηλή αξία γης.

Ειδική μνεία έγινε τόσο στα προάστια με συγκροτημένο και ποιοτικό οικιστικό χαρακτήρα, όσο και στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί, όπως επισήμανε, η τάση του gentrification μετατρέπει γειτονιές σε πεδία έντονης επιχειρηματικής εκμετάλλευσης, με κυρίαρχες τις χρήσεις ξενοδοχείων και τουριστικών δραστηριοτήτων.

**Αντιδράσεις και η κρισιμότητα του ζητήματος για τη χώρα**

Υπενθυμίζεται ότι Δήμοι και πολίτες έχουν εκφράσει έντονη αντίδραση σε αυτές τις ρυθμίσεις, οι οποίες, όπως ανέφερε η ομιλήτρια, μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη στη φυσιογνωμία των οικισμών. Παράλληλα, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι η δικαστική προστασία δεν ανταποκρίθηκε πλήρως στις προσδοκίες.

Η πρωτοβουλία του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού, με τη στήριξη 14-15 επιπλέον Δήμων, χαρακτηρίστηκε εξαιρετικά σημαντική. Η κα Καραμανόφ υπογράμμισε ότι το ζήτημα δεν αφορά μεμονωμένους κατοίκους, αλλά το σύνολο των οικισμών της χώρας, με ιδιαίτερη έμφαση στο λεκανοπέδιο της Αττικής.

**Το οικιστικό περιβάλλον ως συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό**

Κεντρικό σημείο της παρέμβασής της ήταν η έννοια του οικιστικού περιβάλλοντος. Όπως εξηγήθηκε, δεν πρόκειται για έναν απλό χώρο, αλλά για ένα συλλογικό αγαθό που επηρεάζει ζωτικούς τομείς της ζωής, όπως η υγεία, η ασφάλεια, η κοινωνική συνοχή, η αναψυχή, η ανατροφή των παιδιών και η ψυχική ισορροπία.

Υπενθυμίστηκε ότι από το Σύνταγμα του 1975, το οικιστικό περιβάλλον έχει αναγνωριστεί ως συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό. Με την προσθήκη της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης το 2000, οι περιορισμοί στον πολεοδομικό σχεδιασμό έγιναν ακόμη αυστηρότεροι, δεσμεύοντας τόσο τους πολίτες όσο και τον νομοθέτη.

**Ανατροπή παγιωμένων αρχών από τον ΝΟΚ**

Η κα Καραμανόφ αναφέρθηκε στην πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία επί δεκαετίες βασιζόταν στην απαγόρευση μείωσης των κοινόχρηστων χώρων και στην απαγόρευση επιδείνωσης των όρων δόμησης σε ήδη διαμορφωμένους οικισμούς. Κατά την άποψή της, τα κίνητρα του ΝΟΚ ανατρέπουν αυτές τις θεμελιώδεις αρχές, επιτρέποντας αυξήσεις στο ύψος, στην κάλυψη και στον συντελεστή δόμησης, με το πρόσχημα της περιβαλλοντικής προστασίας.

**Επίκληση κλιματικής αλλαγής και επιστημονική αδυναμία**

Ιδιαίτερη κριτική ασκήθηκε στη σύνδεση των μπόνους δόμησης με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επισημάνθηκε ότι μεγαλύτερα κτίρια και αυξημένη κάλυψη εδάφους δεν συνιστούν περιβαλλοντική προστασία. Αντιθέτως, εάν οι βιοκλιματικές προδιαγραφές ήταν τόσο κρίσιμες, θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικές και όχι αντικείμενο ανταλλαγής με επιπλέον τετραγωνικά. Παράλληλα, χαρακτηρίστηκε επιστημονικά ανέφικτη η αξιόπιστη πρόβλεψη των συνολικών επιπτώσεων τέτοιων ρυθμίσεων σε ένα τόσο σύνθετο σύστημα όπως το οικιστικό περιβάλλον.

**Η περίπτωση της Φιλοθέης – Ψυχικού**

Κλείνοντας, η κα Καραμανόφ αναφέρθηκε συγκεκριμένα στη Φιλοθέη και το Ψυχικό, τονίζοντας ότι οι περιοχές αυτές «στοχοποιούνται» σήμερα ακριβώς επειδή στο παρελθόν επέλεξαν συνειδητά να προστατεύσουν τη φυσιογνωμία τους, εξαιρούμενες από αυξήσεις συντελεστών δόμησης. «Σήμερα ουσιαστικά τιμωρούνται γι’ αυτή την επιλογή», ανέφερε χαρακτηριστικά.

**Κάλεσμα για συλλογική αντίδραση**

Η ομιλία της ολοκληρώθηκε με ένα σαφές κάλεσμα για συλλογική αντίδραση, υπογραμμίζοντας ότι το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον έχουν μετατραπεί σε αντικείμενα απεριόριστης επιχειρηματικής εκμετάλλευσης, προς όφελος λίγων και εις βάρος της πλειοψηφίας. «Είναι καθήκον μας να αντιδράσουμε, για να σώσουμε ό,τι ακόμη μπορούμε και όσο υπάρχει ακόμη καιρός», κατέληξε.

Δείτε εδώ την ομιλία του Δημάρχου Φιλοθέης Ψυχικού κ. Μπάμπη Μπονάτσου.
Δείτε και λεπτομέρειες για την εκδήλωση.