Νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Καλύτερος, αλλά όχι η μεταρρύθμιση που περιμένει η Αυτοδιοίκηση

Στη συζήτηση που άνοιξε στο Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) για το σχέδιο του νέου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο Α’ Αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ και Δήμαρχος Βάρης–Βούλας–Βουλιαγμένης, κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, παρουσίασε μια «διπλή» ανάγνωση. Από τη μία, αναγνώρισε ότι το κείμενο είναι σαφώς βελτιωμένο σε σχέση με το σημερινό «χαοτικό» μωσαϊκό ρυθμίσεων. Από την άλλη, υπογράμμισε ότι το σχέδιο δεν συνιστά τη βαθιά μεταρρύθμιση που αναμένει η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Στα σημεία της παρέμβασής του, ο κ. Κωνσταντέλλος επεσήμανε ότι ο νέος Κώδικας, ως κείμενο, είναι πιο λειτουργικός, χρήσιμος και αποδοτικός από το υφιστάμενο καθεστώς, το οποίο χαρακτηρίζεται από «χαοτικά χαρακτηριστικά» και αφήνει κενά. Ωστόσο, τόνισε ότι δεν φέρνει τις «γενναίες τομές» που θα επιθυμούσε η Αυτοδιοίκηση, μοιάζοντας περισσότερο με καλή κωδικοποίηση παρά με μεταρρυθμιστικό άλμα. Εξήγησε ότι τα μεγάλα ζητήματα παραμένουν άθικτα λόγω συνταγματικών εμποδίων που απαιτούν αναθεώρηση, μιας «φοβικής» προσέγγισης που αποφεύγει τις βαθιές τομές, και της έλλειψης πόρων για την ουσιαστική ενδυνάμωση της λειτουργίας των δήμων.

Ιδιαίτερη αιχμή άσκησε στο πεδίο των αρμοδιοτήτων, υποστηρίζοντας ότι το ζήτημα παραμένει θολό, παρά τον εκτενή πίνακα διαδικασιών. Στο ίδιο πλαίσιο, συνέδεσε το θέμα με τη θεσμική αρχιτεκτονική της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, σημειώνοντας την έλλειψη συνέχειας και βάθους στη λειτουργία των οργάνων και επιτροπών.

Ο Α’ Αντιπρόεδρος κατέθεσε επίσης σειρά στοχευμένων παρατηρήσεων και προτάσεων για «τεχνικές» διορθώσεις ανά βιβλίο και άρθρο. Μεταξύ άλλων, ζήτησε την επέκταση της δυνατότητας ονοματοδοσίας σε κτίρια, αθλητικούς χώρους και σχολεία, την εξέταση της άμεσης ανάληψης καθηκόντων από τις νέες δημοτικές αρχές, και την κατάθεση θετικής αντιπρότασης για την ηλεκτρονική ψήφο, με έμφαση στην ηλεκτρονική υποστήριξη και τη φυσική παρουσία σε ελεγχόμενο σημείο. Επισήμανε ελλείψεις σε προβλέψεις για επιμέρους διαδικασίες και τόνισε τη σημασία διατήρησης της συνεδρίασης «δια περιφοράς» ως εργαλείου.

Εστίασε στις ρυθμίσεις για τις επιτροπές, εκφράζοντας ανησυχία για την αοριστία του περιεχομένου και τον κίνδυνο μεταφοράς κρίσιμων αποφάσεων από τα συλλογικά όργανα σε υπηρεσιακές μονάδες. Θέτει επίσης το θέμα της απαρτίας 2/3 στις κοινότητες, συγκρίνοντάς την με το 50%+1 που ισχύει σε άλλα όργανα, και υπογραμμίζοντας ότι δυσκολεύει την αποτελεσματική λειτουργία τους. Αντίθετα, εξέφρασε την άποψη ότι ένα πενταετές σχέδιο δράσης, παρά τις αρχικές θέσεις της ΚΕΔΕ, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «μπούσουλας» διοίκησης.

Ένα από τα πιο αιχμηρά σημεία της παρέμβασής του αφορούσε την αντίφαση μεταξύ της πολιτικής δήλωσης ότι δήμοι και περιφέρειες είναι «παράλληλοι» θεσμοί και των ρυθμίσεων που εμφανίζουν έννοιες όπως εποπτεία, επίβλεψη, κατεύθυνση και συντονισμός από τις περιφέρειες προς τους δήμους, ειδικά στην πολιτική προστασία. Ζήτησε περισσότερη ανάλυση για τη λειτουργία «κοινών υπηρεσιών» και «κοινών θέσεων/διευθύνσεων» ώστε να μην δημιουργούνται σχέσεις έμμεσης ιεραρχίας.

Στο οικονομικό σκέλος, ο κ. Κωνσταντέλλος ήταν κατηγορηματικός: η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς πόρους. Ζήτησε αποσαφήνιση της διαδικασίας κατάρτισης προϋπολογισμού, επισήμανε την τεχνική μη ρεαλιστικότητα της «εναλλακτικής ψήφου» από την αντιπολίτευση, και τόνισε την ασάφεια του πλαισίου για τα δυνητικά τέλη. Σχετικά με τα city bonds, επεσήμανε ότι, λόγω περιορισμών που συνδέονται με το δημόσιο χρέος, κινδυνεύουν να παραμείνουν «διακοσμητικά».

Στο Βιβλίο 5, εντόπισε ότι ο Κώδικας, παρά την επίκληση της ανάγκης συνταγματικής αναθεώρησης για περιορισμό της «κηδεμονίας», σε αρκετά σημεία επαναφέρει διαδικασίες στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Ειδική αναφορά έκανε στις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, εκφράζοντας ανησυχία για την πιθανότητα επιστροφής σε μεγάλες καθυστερήσεις.

Στο πειθαρχικό δίκαιο αιρετών, ο κ. Κωνσταντέλλος έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στο άρθρο 53, υποστηρίζοντας ότι η διατύπωση περί «αναξιοπρεπούς ή ανάρμοστης συμπεριφοράς» ανοίγει επικίνδυνα πεδία ερμηνείας και μπορεί να οδηγήσει σε «λογοκρισία». Χαρακτήρισε επίσης «θεσμική προσβολή» την αλλαγή στη σύνθεση/λειτουργία του πειθαρχικού συμβουλίου, όπου η παρουσία του Προέδρου της ΚΕΔΕ υποβαθμίζεται.

Κλείνοντας, τόνισε τρία πρακτικά «κόκκινα σημεία» για τη λειτουργικότητα των δήμων σε ένα περιβάλλον υποστελέχωσης: να μην μειωθούν οι θέσεις αντιδημάρχων και ειδικών συνεργατών, και να διατηρηθούν ρυθμίσεις που αποτρέπουν υπερβολικές ποινικές επιβαρύνσεις στην άσκηση καθηκόντων.