Νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Οι παρατηρήσεις της ΚΕΔΕ για αυτοτέλεια και αποτελεσματικότητα
Ο πρόεδρος Λάζαρος Κυρίζογλου έθεσε βασικές αρχές και προτάσεις βελτίωσης για την ενίσχυση των δήμων, με έμφαση σε πόρους, αρμοδιότητες και διαφανείς διαδικασίες.
Η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) στις 15 Δεκεμβρίου 2025 επικεντρώθηκε στην αναλυτική συζήτηση του σχεδίου του νέου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, τόνισε την ανάγκη για ένα θεσμικό πλαίσιο που θα ενισχύει ουσιαστικά την αυτοτέλεια των δήμων, παρέχοντάς τους απαραίτητους πόρους, προσωπικό και σαφείς αρμοδιότητες.
Ο κ. Κυρίζογλου παρουσίασε μια σειρά από παρατηρήσεις και προτάσεις, οι οποίες καλύπτουν όλα τα κεφάλαια του Κώδικα, από τις θεμελιώδεις διατάξεις έως το πειθαρχικό και ποινικό πλαίσιο των αιρετών.
**Θεσμική «καθαρότητα» και ισοτιμία Δήμων-Περιφερειών:**
Κεντρικό σημείο της παρέμβασης ήταν η αποσαφήνιση της σχέσης μεταξύ Δήμων και Περιφερειών. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υπογράμμισε ότι πρόκειται για δύο ισότιμους, συνταγματικά κατοχυρωμένους βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αποκλείοντας κάθε υπαινιγμό ιεραρχίας. Στόχος είναι η αποτροπή εξουσιαστικών πρακτικών από περιφερειακές αρχές και η εδραίωση διαφανών διοικητικών σχέσεων.
**Συμμετοχή νέων και λαϊκή κυριαρχία:**
Επισημάνθηκε η θετική κατεύθυνση για ενίσχυση της συμμετοχής των νέων στη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης, τονίζοντας όμως ότι η «τυπική» αναφορά δεν αρκεί, αλλά απαιτούνται ουσιαστικοί μηχανισμοί. Παράλληλα, χαιρετίστηκε η διάταξη που αποτυπώνει ρητά την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως έκφραση λαϊκής κυριαρχίας, συνδέοντας τον Κώδικα με το Σύνταγμα και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
**Εκλογικές διατάξεις: απλότητα και ηθική τάξη:**
Ο κ. Κυρίζογλου τάχθηκε υπέρ της αυστηρής προϋπόθεσης της φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας για τους υποψηφίους, ζητώντας ένα απλό και μη διαπραγματεύσιμο σύστημα («δεν είσαι ενήμερος – δεν είσαι υποψήφιος»). Σχετικά με τον χρονισμό των εκλογών, χαρακτήρισε αδιανόητη την ιδέα εκλογών τέλη Νοεμβρίου, προτείνοντας τον Οκτώβριο και άμεση ανάληψη καθηκόντων. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία, παρά τις τεχνολογικές δυνατότητες, αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη, λόγω ζητημάτων εμπιστοσύνης και καθολικότητας.
**Διακυβέρνηση, καταστατική θέση αιρετών και «παραταξιοκεντρικό» σύστημα:**
Διατυπώθηκαν ενστάσεις για την «εκχώρηση της εκχώρησης» αρμοδιοτήτων από αντιδημάρχους, τονίζοντας την ανάγκη σαφούς κατανομής ευθυνών. Επισημάνθηκε ο κίνδυνος εισαγωγής της «αρρώστιας» των ανεξαρτητοποιήσεων στην Αυτοδιοίκηση, προτείνοντας τη διατήρηση του παραταξιοκεντρικού συστήματος. Η συχνότητα της λογοδοσίας τέθηκε υπό συζήτηση, με προτάσεις για εξάμηνη αντί τετράμηνη συνεδρία. Σχετικά με τον Συμπαραστάτη του Δημότη, ζητήθηκε η αποφυγή «άνωθεν» διορισμού και η διατήρηση του ρόλου του Δημοτικού Συμβουλίου.
**Αρμοδιότητες με πόρους και χρηματοδοτική ρεαλιστικότητα:**
Έμφαση δόθηκε στην ανάγκη να μεταφέρονται αρμοδιότητες μαζί με τους απαραίτητους πόρους, το ανθρώπινο δυναμικό και την τεχνογνωσία. Η διατύπωση του Κώδικα για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων κρίθηκε θετική, καθώς προβλέπει την κάλυψη όλων των απαραίτητων προϋποθέσεων. Ωστόσο, επισημάνθηκε η έλλειψη ρητής πρόσθετης χρηματοδότησης για το έκτακτο αποθεματικό φυσικών καταστροφών.
**Πειθαρχικό/ποινικό πλαίσιο αιρετών:**
Ως βελτίωση κρίθηκε η εισαγωγή κλιμάκωσης ποινών, αποφεύγοντας την «δέσμια» βαριά κύρωση. Τονίστηκε η σημασία της περιορισμένης εφαρμογής της αργίας σε σαφείς και βαριές περιπτώσεις, προστατεύοντας τους αιρετούς από αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Ωστόσο, εκφράστηκε έντονη αντίθεση στην έλλειψη υποχρεωτικής εκπροσώπησης της Αυτοδιοίκησης στο πειθαρχικό συμβούλιο.
Το συνολικό συμπέρασμα της τοποθέτησης του κ. Κυρίζογλου είναι ότι ο νέος Κώδικας αποτελεί ένα «πρώτο βήμα» για τον εκσυγχρονισμό της Αυτοδιοίκησης, αλλά η επιτυχία του θα κριθεί από την πραγματική θωράκιση της αυτοτέλειας των δήμων, με σαφείς όρους και πόρους.