Νέες Χρηματοδοτήσεις για Δήμους και Περιφέρειες: Τι αλλάζει στον Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Αναλύεται ο νέος θεσμικός μηχανισμός χρηματοδοτήσεων από το κράτος, περιλαμβάνοντας ενσωμάτωση δαπανών, προκαταβολές, συμψηφισμό οφειλών και περιβαλλοντικό πόρο.
Ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης θέτει σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τη χρηματοδότηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) από το Κράτος, μέσω των άρθρων 80 έως 83. Αυτές οι διατάξεις, που συμπληρώνουν τους υπάρχοντες Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) και κρατικές επιχορηγήσεις, διαμορφώνουν έναν νέο, σύγχρονο μηχανισμό που περιλαμβάνει την τακτική χρηματοδότηση, την ενσωμάτωση ειδικών δαπανών στους ΚΑΠ, τη δυνατότητα χορήγησης προκαταβολών, έναν νέο ισχυρό μηχανισμό συμψηφισμού οφειλών, καθώς και την εισαγωγή ενός ειδικού περιβαλλοντικού πόρου υπέρ των δήμων.
**Άρθρο 80: Συνυπολογισμός ποσών στους ΚΑΠ – Μια σημαντική αλλαγή**
Με το άρθρο 80, τρία σημαντικά κονδύλια που μέχρι πρότινος χρηματοδοτούνταν ξεχωριστά, πλέον ενσωματώνονται απευθείας στους ΚΑΠ. Πρόκειται για το μισθολογικό κόστος καθαριότητας σχολικών μονάδων, ΔΙΕΚ και ΣΔΕ, το μισθολογικό κόστος προσωπικού «Βοήθεια στο Σπίτι», και τα ποσά για την αποκομιδή απορριμμάτων σε εθνικό και επαρχιακό οδικό δίκτυο. Η κατάργηση της ξεχωριστής απόδοσης αυτών των δαπανών σημαίνει ότι η χρηματοδότησή τους θα γίνεται πλέον αυτοματοποιημένα μέσω της μηνιαίας απόδοσης ΚΑΠ, προσφέροντας στους δήμους προβλεψιμότητα στις χρηματοδοτικές τους ροές και καταργώντας την ανάγκη για ετήσιες ειδικές ΚΥΑ ή εγκρίσεις.
**Άρθρο 81: Προκαταβολές Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων υπό αυστηρούς κανόνες**
Το άρθρο 81 ορίζει σαφείς και αυστηρούς κανόνες για τη χορήγηση προκαταβολής ΚΑΠ από το Υπουργείο Εσωτερικών. Η προκαταβολή επιτρέπεται μόνο εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις: η δαπάνη να είναι ανελαστική (απαραίτητη για τη λειτουργία του δήμου), να υπάρχει δυνατότητα οικονομικής αναπλήρωσης εντός ενός έτους, ο δήμος ή η περιφέρεια να μπορεί να επιστρέψει την προκαταβολή, και το ποσό να μην υπερβαίνει το 150% της μηνιαίας τακτικής επιχορήγησης. Το Υπουργείο μπορεί να υποστηρίξει δήμους με ταμειακά προβλήματα, αλλά πάντα με κανόνες δημοσιονομικής ευθύνης.
**Άρθρο 82: Συμψηφισμός οφειλών – Ο ισχυρότερος μηχανισμός εξυγίανσης**
Το άρθρο 82 θεσπίζει τον πιο ισχυρό μηχανισμό εξυγίανσης οφειλών ΟΤΑ, επιτρέποντας τον συμψηφισμό ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, καθώς και οφειλών σε ρυθμίσεις ή αναστολή. Ο συμψηφισμός πραγματοποιείται με τουλάχιστον 5% των εσόδων ΚΑΠ λειτουργικών δαπανών, με δυνατότητα επιλογής μεγαλύτερου ποσοστού από τον δήμο. Τα οφέλη είναι σημαντικά: αναστολή προσαυξήσεων, προστίμων και τόκων, χορήγηση φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, αναστολή αναγκαστικών μέτρων και κατασχέσεων, και δυνατότητα εφάπαξ εξόφλησης. Τα ποσοστά απαλλαγής των οφειλών κλιμακώνονται ανάλογα με τον χρόνο ολοκλήρωσης του συμψηφισμού, παρέχοντας κίνητρο για ταχεία διευθέτηση.
**Άρθρο 83: Επιχορήγηση δήμων για περιβαλλοντικές παρεμβάσεις – Νέα πηγή χρηματοδότησης**
Το άρθρο 83 εισάγει ένα εντελώς νέο εργαλείο χρηματοδότησης, προβλέποντας τη μεταφορά 3% των διαθεσίμων του Πράσινου Ταμείου σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων. Τα χρήματα αυτά προορίζονται αποκλειστικά για περιβαλλοντικές δράσεις δήμων, όπως αναπλάσεις, αστικές πράσινες υποδομές, προστασία φυσικού περιβάλλοντος, κλιματική προσαρμογή, ενεργειακή απόδοση κτιρίων και δράσεις βιώσιμης κινητικότητας. Η διάταξη αυτή δημιουργεί μια μόνιμη ετήσια πηγή χρηματοδότησης, απελευθερώνοντας τους δήμους από την εξάρτηση από αποσπασματικές προσκλήσεις.
Συνολικά, τα άρθρα 78-83 συγκροτούν ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο πλαίσιο χρηματοδότησης των ΟΤΑ, με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής τους αυτοτέλειας και την αποτελεσματικότερη υλοποίηση έργων και δράσεων.