Νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Ψηφιακά δημοψηφίσματα ενισχύουν τη συμμετοχική δημοκρατία

Ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης φέρνει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο λήψης αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο, εισάγοντας ένα σύγχρονο, ψηφιακό και σαφές πλαίσιο για τη διεξαγωγή συμβουλευτικών δημοτικών δημοψηφισμάτων. Στόχος είναι η ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας, δίνοντας στους πολίτες πιο ουσιαστικό ρόλο στη λήψη σημαντικών αποφάσεων.

Τα άρθρα Χ+67 έως Χ+72 του Βιβλίου Β1–Β3 διαμορφώνουν ένα νέο θεσμό που συνδυάζει διαφάνεια, ηλεκτρονική ψηφοφορία, αυστηρές διαδικασίες νομιμότητας και ελάχιστες εγγυήσεις συμμετοχής, αντικαθιστώντας τα άρθρα 133 έως 150 του ν.4555/2018.

**Θέματα για δημοψήφισμα (Άρθρο Χ+67)**
Οι Δήμοι ή οι Περιφέρειες μπορούν να προκηρύσσουν δημοψήφισμα για θέματα αποκλειστικής αρμοδιότητάς τους, με ορισμένες εξαιρέσεις. Αυτές περιλαμβάνουν ζητήματα δημοσιονομικής διαχείρισης, επιβολής τελών, ανακαθορισμού συνόρων του δήμου, καθώς και ανακαθορισμού των ορίων ή του αριθμού των δημοτικών κοινοτήτων. Επιτρέπεται, επομένως, η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων σε ζητήματα έργων, περιβάλλοντος, λειτουργίας υπηρεσιών, υποδομών, κανονιστικών ρυθμίσεων ή τοπικών πολιτικών.

**Απόφαση προκήρυξης (Άρθρο Χ+68)**
Για τη διεξαγωγή δημοτικού δημοψηφίσματος απαιτείται απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με πλειοψηφία 2/3 των μελών του. Η απόφαση πρέπει να δημοσιευθεί αυθημερόν στην ιστοσελίδα του δήμου και σε τοπική εφημερίδα, σύμφωνα με το άρθρο Χ+28, ενώ ο πρόεδρος του Δ.Σ. οφείλει να ενημερώσει άμεσα τα ΜΜΕ.

**Έλεγχος νομιμότητας και διατύπωση ερωτήματος**
Η απόφαση προκήρυξης πρέπει να σταλεί εντός 3 ημερών για έλεγχο νομιμότητας στην Α.Υ.Ε. ΟΤΑ, ώστε να διασφαλίζεται ότι το δημοψήφισμα αφορά επιτρεπτά θέματα. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος πρέπει να είναι σαφές, σύντομο και αμερόληπτο, με δύο προκαθορισμένες απαντήσεις, όπως «ΝΑΙ / ΟΧΙ» ή την επιλογή μεταξύ δύο λύσεων, αποφεύγοντας παραπλανητικές ή σύνθετες διατυπώσεις.

**Ηλεκτρονική ψήφος (Άρθρο Χ+72)**
Το νέο πλαίσιο υιοθετεί πλήρη ψηφιοποίηση της διαδικασίας, με την ψηφοφορία να διεξάγεται ηλεκτρονικά, σε συνεργασία με την ΕΔΥΤΕ Α.Ε. Η ψηφοφορία είναι άμεση, καθολική και μυστική, πραγματοποιείται πάντα Κυριακή, από 07:00 έως 19:00, τουλάχιστον 30 ημέρες μετά τη δημοσίευση της απόφασης προκήρυξης. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις εκλέγειν στις δημοτικές εκλογές και τις γενικότερες προϋποθέσεις του άρθρου 35.

**Εγκυρότητα και χαρακτήρας αποτελέσματος**
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θεωρείται έγκυρο εφόσον συμμετέχει τουλάχιστον το 30% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους ή το 50% όσων ψήφισαν στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές. Παρότι η διαδικασία είναι ολοκληρωμένη, το αποτέλεσμα παραμένει «Απλή γνώμη προς το οικείο συμβούλιο», μη δεσμευτικό, αλλά με ισχυρό πολιτικό βάρος, καθώς εκφράζει την άμεση βούληση της τοπικής κοινωνίας.

Ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης μετατρέπει το δημοτικό δημοψήφισμα σε έναν σύγχρονο, πλήρως ψηφιακό, διαφανή και θεσμικά θωρακισμένο μηχανισμό άμεσης δημοκρατίας, με αυστηρές προϋποθέσεις προκήρυξης, υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας, ηλεκτρονική ψήφο, εγγυήσεις συμμετοχής, καθαρή διατύπωση ερωτημάτων και ενισχυμένη δημοσιότητα.