Ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναβαθμίζει τον ρόλο του Δημάρχου
Σαφής προσδιορισμός αρμοδιοτήτων, ενίσχυση ευθυνών και στρατηγικός σχεδιασμός στην αυτοδιοίκηση
Με τον νέο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο θεσμικός ρόλος του Δημάρχου επαναπροσδιορίζεται με σαφήνεια, στοχεύοντας σε μια ουσιαστική αναβάθμιση της λειτουργίας των δήμων. Το ανανεωμένο πλαίσιο εστιάζει στην ενίσχυση της πολιτικής, διοικητικής και δημοσιονομικής ευθύνης του Δημάρχου, συνδέοντας άμεσα την καθημερινή διαχείριση με τον στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης.
Το άρθρο Χ+3 του νέου Κώδικα, που αφορά τις αρμοδιότητες του δημάρχου, συγκεντρώνει για πρώτη φορά όλες τις κρίσιμες αρμοδιότητες του αξιώματος σε ένα ενιαίο σημείο, δημιουργώντας ένα πιο συνεκτικό και λειτουργικό διοικητικό μοντέλο. Ο νέος κώδικας επιφέρει περαιτέρω συγκέντρωση αρμοδιοτήτων και ευθυνών για τον Δήμαρχο, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν προβαίνει σε άμεση υπογραφή.
Ο Δήμαρχος ως πολιτικός επικεφαλής και θεματοφύλακας του δημοσίου συμφέροντος, οφείλει να δρα με γνώμονα τη νομιμότητα, τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα, τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Δεν είναι απλώς ο ανώτατος πολιτικός άρχοντας, αλλά ο βασικός εγγυητής της ορθής λειτουργίας του θεσμού και του σεβασμού των αρχών της διοίκησης.
Στον τομέα του στρατηγικού σχεδιασμού, ο Δήμαρχος κατευθύνει την υλοποίηση του Σχεδίου Ανάπτυξης, προσδιορίζει και συντονίζει τις δράσεις του δήμου, ενώ μεριμνά για την ποιότητα ζωής των δημοτών. Λειτουργεί πλέον ως “Chief Executive Officer” του δήμου, αναλαμβάνοντας τον σχεδιασμό, την προώθηση και την εποπτεία του αναπτυξιακού οράματος της πόλης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον ρόλο του Δημάρχου ως προϊσταμένου όλων των δημοτικών υπηρεσιών. Ορίζει, μετακινεί και εποπτεύει στελέχη, έχει την ευθύνη πειθαρχικού ελέγχου, και παρακολουθεί την εφαρμογή νόμων και αποφάσεων. Η διάκριση “πολιτική ηγεσία – διοικητική ηγεσία” γίνεται σαφής, με τον Δήμαρχο να φέρει την πλήρη ευθύνη για τη λειτουργία του μηχανισμού του δήμου.
Σημαντική αλλαγή αποτελεί η ενίσχυση της δημοσιονομικής ευθύνης. Ο Δήμαρχος είναι ο μοναδικός διατάκτης του δήμου, υποχρεούται να τηρεί τους κανόνες δημοσιονομικής διαχείρισης, να εποπτεύει υπόλογους και να εξασφαλίζει τη σύννομη ανάληψη υποχρεώσεων και δαπανών. Η ευθύνη του περιορίζεται σε δόλο ή βαριά αμέλεια, προστατεύοντας την ομαλή λειτουργία της διοίκησης.
Το σύστημα διοίκησης εκσυγχρονίζεται με τη θεσμική δυνατότητα μεταβίβασης αρμοδιοτήτων σε αντιδημάρχους, προέδρους κοινοτήτων, προϊσταμένους υπηρεσιών ή υπαλλήλους. Έτσι, η εξουσία αποκεντρώνεται, ενώ η ευθύνη παραμένει κεντρικά στον Δήμαρχο.
Τέλος, ο Δήμαρχος εγγυάται την εφαρμογή των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και της Δημοτικής Επιτροπής, εποπτεύει τη νομιμότητα, συνεργάζεται με τα συλλογικά όργανα, και διαχειρίζεται κρίσεις με έκτακτες αρμοδιότητες, ενώ έχει ρητή υποχρέωση δημόσιας παρουσίας και τήρησης δεοντολογίας.