Η υποχρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Πώς μειώθηκαν οι πόροι των Δήμων

Ο πρώην πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, σε παρέμβασή του κατά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου, ανέδειξε με λεπτομέρεια την πολύχρονη πορεία των βασικών οικονομικών πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εστιάζοντας στο σοβαρό πρόβλημα της υποχρηματοδότησης των δήμων. Σύμφωνα με τον κ. Κυρίζογλου, οι δήμοι αντιμετωπίζουν σημαντικές οικονομικές δυσκολίες και αδυνατούν να ανταποκριθούν πλήρως στις υποχρεώσεις τους, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη να εξεταστούν οι δυνατότητες ενίσχυσης.

Η διαχρονική «βουτιά» στους ΚΑΠ και τη ΣΑΤΑ
Για να γίνει κατανοητή η έκταση του προβλήματος, ο κ. Κυρίζογλου σύγκρινε την τρέχουσα κατάσταση με δύο θεμελιώδεις πηγές χρηματοδότησης της Αυτοδιοίκησης: τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) και τη ΣΑΤΑ. Το 2009, το σύνολο αυτών των πόρων ανερχόταν σε 4,127 δισ. ευρώ, ποσοστό που αντιστοιχούσε περίπου στο 8% των συνολικών φορολογικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού.

Ωστόσο, από το 2010 έως το 2019, ως αποτέλεσμα των περικοπών που επιβλήθηκαν κατά τις μνημονιακές περιόδους, το άθροισμα των πόρων αυτών υποχώρησε δραματικά στα 1,78 δισ. ευρώ, ένα ποσοστό μόλις 3,24% των φορολογικών εσόδων. Η συνολική μείωση φτάνει το 56,8%, ή όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο κ. Κυρίζογλου, «μεσοσταθμικά 60%». Αν συμπεριληφθούν και άλλες πηγές χρηματοδότησης που υπέστησαν ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις, η απώλεια σε πραγματικούς όρους υπερβαίνει το 70%.

Η εικόνα μετά το 2019: αύξηση που δεν αναπληρώνει τις απώλειες
Αναφερόμενος στην τρέχουσα περίοδο, ο κ. Κυρίζογλου υπενθύμισε τις προβλέψεις της κυβέρνησης για το 2025 (περίπου 2,715 δισ. ευρώ) και το 2026 (περίπου 2,8 δισ. ευρώ). Σημειώνεται ότι τα συνολικά φορολογικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού για το 2025 εκτιμώνται στα 68,7 δισ. ευρώ, καθιστώντας τα 2,7 δισ. ευρώ ποσοστό 3,9%.

Παρόλο που η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της ΚΕΔΕ, δηλώνει αύξηση των πόρων κατά περίπου 1 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2019, ο κ. Κυρίζογλου επέμεινε ότι η σωστή σύγκριση πρέπει να γίνεται με το 2009, την προμνημονιακή περίοδο. Με βάση αυτή τη σύγκριση, οι δήμοι εξακολουθούν να βρίσκονται στο -32,3%, δηλαδή 1,332 δισ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με το 2009. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι τα σημερινά ποσά δεν αποτυπώνουν την πραγματική μείωση, δεδομένου ότι το κόστος υλικών, ενέργειας και υπηρεσιών είναι σημαντικά υψηλότερο σήμερα σε σύγκριση με το 2009.

ΣΑΤΑ: Από 1,1 δισ. ευρώ σε μόλις 210 εκατομμύρια
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη δραματική μείωση της ΣΑΤΑ. Το 2009, η ΣΑΤΑ ανερχόταν σε 1,107 δισ. ευρώ, ενώ σήμερα έχει υποχωρήσει μόλις στα 210,74 εκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχα, η ΣΑΤΑ Σχολείων έχει μειωθεί από 49 εκατομμύρια ευρώ (2009) σε 30 εκατομμύρια ευρώ σήμερα.

«Δεν χρειάζεται καν σχόλιο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Κυρίζογλου, τονίζοντας ότι με αυτά τα ελάχιστα κονδύλια οι δήμοι καλούνται να συντηρήσουν κρίσιμες υποδομές όπως δρόμους, πεζοδρόμια, ράμπες, παιδικές χαρές και αστικό εξοπλισμό.

«Άλλο οι ΚΑΠ – άλλο τα έργα»: η αυστηρή διάκριση των πόρων
Ο κ. Κυρίζογλου έκανε σαφή διάκριση μεταξύ των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και των χρηματοδοτήσεων για έργα (όπως το Πρόγραμμα Τρίτσης και το ΕΣΠΑ). Απέρριψε την προσπάθεια ορισμένων κυβερνητικών στελεχών να συνυπολογίσουν αυτές τις χρηματοδοτήσεις στο συνολικό επίπεδο ενίσχυσης των δήμων, τονίζοντας κατηγορηματικά: «Τα κονδύλια για έργα δεν συμψηφίζονται. Δεν μπορεί ένας δήμος να πάρει χρήματα από έργα και να πληρώνει ρεύματα, φυσικό αέριο και λειτουργικές ανάγκες.»

Ο κ. Κυρίζογλου ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του με μια αδιάψευστη διαπίστωση: «Το ζήτημά μας είναι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι. Είναι καθηλωμένοι, παρότι η κυβέρνηση έχει πλεόνασμα. Και η Αυτοδιοίκηση δεν βρίσκεται εκεί που πρέπει.»