COP30: Η φωνή της κοινωνίας των πολιτών επιστρέφει στην καρδιά των κλιματικών διαπραγματεύσεων
Από τη Βραζιλία, η COP30 σηματοδοτεί την επανεμφάνιση των διαδηλώσεων και την ανάγκη για αυξημένη συμμετοχή στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Μετά από χρόνια κατά τα οποία οι Παγκόσμιες Διασκέψεις για το Κλίμα (COP) φιλοξενούνταν σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα και περιορισμούς στη δημόσια έκφραση, η φετινή COP30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας σηματοδοτεί μια ευπρόσδεκτη επιστροφή της κοινωνίας των πολιτών στο προσκήνιο. Διαδηλωτές, τοπικές κοινότητες, φοιτητές και περιβαλλοντικές οργανώσεις βρέθηκαν ξανά στους δρόμους, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα στις διαπραγματεύσεις: η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης απαιτεί συμμετοχή, λογοδοσία και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα.
Η φωνή των κοινοτήτων της Αμαζονίας ακούγεται δυναμικά. Μέλη της ιθαγενικής φυλής Munduruku απέκλεισαν την είσοδο της Διάσκεψης, καταγγέλλοντας την παράνομη εξόρυξη χρυσού και τις υποδομές που απειλούν τον φυσικό τους χώρο. «Φτάνει πια να χρησιμοποιείται η εικόνα μας ως σύμβολο βιωσιμότητας, την ώρα που καταστρέφουν το δάσος μας», δήλωσε η ακτιβίστρια Alessandra Korap. Η διοίκηση της COP30 αναγνώρισε την ανάγκη να ακουστούν όσοι βιώνουν πρώτοι τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Παράλληλα, η οργάνωση Fridays for Future πραγματοποίησε την πρώτη της μεγάλη πορεία σε COP εδώ και χρόνια, με τους νέους να κατακλύζουν τους δρόμους του Μπελέμ. Η εικόνα αυτή, που θυμίζει την COP26 στη Γλασκόβη, έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες διοργανώσεις, όπου η δημόσια διαμαρτυρία ήταν περιορισμένη ή απαγορευμένη. «Η ενέργεια εδώ είναι τεράστια. Οι άνθρωποι έχουν έρθει από κάθε γωνιά της Βραζιλίας με ένα κοινό μήνυμα: να απαιτήσουν ένα ασφαλές μέλλον», τόνισε η εκπρόσωπος της καμπάνιας Make Polluters, Louise Hutchins.
Παρά τη μεγαλύτερη συμμετοχικότητα, δεν έλειψαν και οι εντάσεις. Ομάδες προσπάθησαν να εισέλθουν στη «Blue Zone», καταγγέλλοντας ότι εκπρόσωποι ιθαγενών πληθυσμών δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν διαπίστευση. Μικρές ομάδες εντός του συνεδριακού χώρου υψώνουν πανό, ζητούν απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και απαιτούν δίκαιη φορολόγηση των ρυπογόνων επιχειρήσεων.
Η COP30 στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Η κοινωνία απαιτεί συμμετοχή και λογοδοσία, καθώς οι τοπικές κοινότητες ζητούν ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Η προστασία της φύσης συνδέεται άμεσα με την κοινωνική συνοχή, με τις κοινότητες που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» των κλιματικών επιπτώσεων να υποστηρίζονται. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αναγνωρίζεται ως ο φορέας που μπορεί να φέρει την αλλαγή, εφαρμόζοντας λύσεις από αναπλάσεις και πράσινες διαδρομές έως διαχείριση υδάτων. Η κλιματική μετάβαση, ωστόσο, χρειάζεται κοινωνική νομιμοποίηση, καθώς οι αντιδράσεις δείχνουν ότι χωρίς εμπιστοσύνη και πραγματική συμμετοχή των πολιτών, καμία πολιτική δεν μπορεί να θεωρηθεί βιώσιμη.
Το μήνυμα της Αμαζονίας, όπως μεταφέρθηκε από μια «φλοτίλα» βαρκών ιθαγενικών κοινοτήτων, είναι σαφές: η κλιματική κρίση είναι εδώ, οι τοπικές κοινωνίες υποφέρουν και η προστασία των οικοσυστημάτων είναι θέμα επιβίωσης. «Οι ποταμοί μας στέρεψαν, τα ψάρια μειώθηκαν. Ήρθαμε για να πούμε την αλήθεια στον κόσμο», δήλωσε ο νεαρός Cleudivaldo Munduruku. Η COP30 εξελίσσεται σε μια από τις πιο ζωντανές και κοινωνικά συμμετοχικές συναντήσεις, υπογραμμίζοντας ότι χωρίς τη φωνή των πολιτών, δεν υπάρχει πραγματική κλιματική πολιτική. Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αυτό σημαίνει ότι η εποχή των κλειστών, «τεχνικών» αποφάσεων έχει τελειώσει, δίνοντας τη θέση της στον διάλογο, τη διαφάνεια, τη συμμετοχή και σχέδια που χτίζονται από τις κοινότητες.