COP30: Μηνύματα ενότητας και έκκληση για δράση από τη Βραζιλία

Στο Μπελέμ της Βραζιλίας, η Διάσκεψη COP30 άνοιξε επίσημα τις εργασίες της υπό το βλέμμα του Αμαζονίου, με τον επικεφαλής του ΟΗΕ για το Κλίμα, Simon Stiell, να απευθύνει ένα σαφές μήνυμα ενότητας: «Δεν ήρθατε να πολεμήσετε ο ένας τον άλλον, αλλά την κλιματική κρίση». Η φράση αυτή σηματοδοτεί την προσπάθεια για ομοψυχία ανάμεσα στις παγκόσμιες κυβερνήσεις, τονίζοντας ότι η ουσιαστική μάχη είναι ενάντια στην κλιματική κατάρρευση και όχι μεταξύ κρατών.

Η βραζιλιάνικη προεδρία, από την πρώτη κιόλας ημέρα, κατόρθωσε να αποφύγει τις άμεσες αντιπαραθέσεις γύρω από τα νέα θέματα που τέθηκαν στην ημερήσια διάταξη. Οι πιο αμφιλεγόμενες προτάσεις παραπέμφθηκαν σε διαδικασίες διαβούλευσης, με την επόμενη ενημέρωση να αναμένεται την Τετάρτη. Ο Simon Stiell, αν και αναγνώρισε τις προόδους που έχουν σημειωθεί μετά τη Συμφωνία του Παρισιού, υπογράμμισε πως ο δρόμος παραμένει εξαιρετικά δύσκολος. «Δεν ωραιοποιώ την κατάσταση. Έχουμε ακόμη πάρα πολλή δουλειά μπροστά μας. Πρέπει να κινηθούμε πολύ πιο γρήγορα — τόσο στη μείωση των εκπομπών όσο και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Νέα ανάλυση του ΟΗΕ αποκαλύπτει ότι, αν και οι εθνικά καθορισμένες συνεισφορές οδηγούν σε πτώση των παγκόσμιων εκπομπών κατά 12% έως το 2035 σε σχέση με τα επίπεδα του 2019, οι επιστήμονες προειδοποιούν πως η μείωση πρέπει να φτάσει τουλάχιστον το 60% για να διατηρηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 1,5°C, στόχος που πλέον μοιάζει δυσπρόσιτος.

Η επιλογή του Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου, για τη διεξαγωγή της φετινής διάσκεψης, χαρακτηρίστηκε από τον πρόεδρο της Βραζιλίας, Λούλα ντα Σίλβα, ως «μια αναγκαία αλλά δύσκολη απόφαση». «Τις επόμενες δύο εβδομάδες, το Μπελέμ θα γίνει η πρωτεύουσα του κόσμου», ανέφερε, τονίζοντας τον συμβολισμό της τοποθεσίας για την παγκόσμια περιβαλλοντική συζήτηση. Η φετινή COP φιλοδοξεί να είναι η διάσκεψη με τη μεγαλύτερη συμμετοχή αυτοχθόνων πληθυσμών στην ιστορία των COP. Ήδη από την πρώτη ημέρα, οι αυτόχθονες ηγέτες έθεσαν ως βασικό αίτημα την αναγνώριση των προγονικών τους εδαφών, ένα μέτρο που θεωρούν θεμελιώδες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. «Χωρίς τη γνώση μας, χωρίς τον σεβασμό των δικαιωμάτων μας, δεν θα υπάρξουν λύσεις. Η απάντηση είμαστε εμείς», τόνισε η Fany Kuiru Castro, συντονίστρια της Συνομοσπονδίας Αυτοχθόνων Οργανώσεων της Λεκάνης του Αμαζονίου (COICA).

Οι αφρικανικές χώρες έκαναν επίσης αισθητή την παρουσία τους, διεκδικώντας δίκαιη χρηματοδότηση για την πράσινη μετάβαση και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους. Ο ειδικός απεσταλμένος της COP30 για την Αφρική, Carlos Lopes, δήλωσε ότι η ήπειρος επιδιώκει να αλλάξει την διεθνή αφήγηση, επιθυμώντας να μην αντιμετωπίζονται απλώς ως «θύματα» αλλά ως «ενεργοί εταίροι της λύσης». Μετά την «Finance COP» του Μπακού, όπου πολλές αφρικανικές χώρες αισθάνθηκαν ότι έλαβαν ανεπαρκή στήριξη, η στάση τους είναι πλέον πιο επιφυλακτική. «Οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να κατανοήσουν ότι η Αφρική δεν είναι έτοιμη να επωμιστεί νέο χρέος για τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης», υπογράμμισε ο Richard Muyungi, πρόεδρος της Ομάδας Διαπραγματευτών της Αφρικής.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η φετινή COP για την Ελληνική και Ευρωπαϊκή Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της εφαρμογής των περιβαλλοντικών πολιτικών. Δήμοι και Περιφέρειες της ΕΕ αναλαμβάνουν ολοένα και πιο ενεργό ρόλο στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, αξιοποιώντας προγράμματα όπως το EU Mission for Climate-Neutral and Smart Cities και το European Green Deal. Στην Ελλάδα, πόλεις όπως τα Τρίκαλα, η Αθήνα, η Καλαμάτα και η Κοζάνη συμμετέχουν σε ευρωπαϊκές αποστολές για μηδενικές εκπομπές έως το 2030, επενδύοντας σε ανανεώσιμες πηγές, έξυπνες μεταφορές και βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Η COP30 υπενθυμίζει ότι η τοπική δράση είναι η βάση της παγκόσμιας λύσης, και οι δήμοι, ως οι πιο κοντινοί θεσμοί στους πολίτες, έχουν καθοριστικό ρόλο στο να μετατρέψουν τις δεσμεύσεις σε απτά αποτελέσματα, με τη συνεργασία σε διεθνή δίκτυα όπως το C40 Cities και το Covenant of Mayors να επιταχύνει αυτή τη μετάβαση.