Η Ελλάδα αποκτά το δικό της «AI Factory Pharos» για την Τεχνητή Νοημοσύνη

Η Ολομέλεια της Βουλής υπερψήφισε κατά πλειοψηφία το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το οποίο προβλέπει την ίδρυση του ελληνικού εργοστασίου τεχνητής νοημοσύνης (AI Factory) με την ονομασία “Pharos”. Η πρωτοβουλία αυτή, που εντάσσεται στον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό της κυβέρνησης για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) – συμπεριλαμβανομένης της σύστασης ειδικής γραμματείας για την ΤΝ και τη Διακυβέρνηση Δεδομένων – στοχεύει στην ενίσχυση της χρήσης της ΤΝ στην Ελλάδα, τόσο από πολίτες όσο και από επιχειρήσεις.

Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, τόνισε ότι το “Pharos” αποτελεί μια πρωτοβουλία που ανταποκρίνεται σε ουσιαστικές ανάγκες της κοινωνίας, της οικονομίας και της χώρας, διαμορφώνοντας το μέλλον της Ελλάδας στον τομέα της ΤΝ. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 8η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τη χρήση generative AI από άτομα ηλικίας 16-74 ετών, με ποσοστό 44,1%. Παράλληλα, τόσο η Eurostat όσο και ο ΟΟΣΑ καταδεικνύουν ότι και το ελληνικό Δημόσιο βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα χρήσης ΤΝ, έχοντας ήδη ενσωματώσει σχετικές λειτουργίες σε υποδομές και εφαρμογές.

Ωστόσο, όπως επεσήμανε ο υπουργός, το κύριο έλλειμμα εντοπίζεται στον τομέα της επιχειρηματικότητας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμα πλήρως συνειδητοποιήσει την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών ενσωμάτωσης της ΤΝ. Το εν λόγω νομοσχέδιο έρχεται να αντιμετωπίσει ακριβώς αυτό το πρόβλημα, παρέχοντας κίνητρα στις επιχειρήσεις για την αξιοποίηση της ΤΝ.

“Επενδύουμε στρατηγικά σε υποδομές αιχμής, προσφέροντας σε νεοφυείς επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα τη δυνατότητα να μετατρέπουν την έρευνα σε εφαρμοσμένες λύσεις προστιθέμενης αξίας”, δήλωσε ο κ. Παπαστεργίου. Η υπολογιστική βάση του “Pharos” θα είναι ο νέος εθνικός υπερυπολογιστής “Δαίδαλος”, μια εγκατάσταση που αναπτύσσεται στο Λαύριο, στις εγκαταστάσεις του Πολιτιστικού και Βιομηχανικού Πάρκου. Αναμένεται να είναι μία από τις ισχυρότερες πανευρωπαϊκά και σηματοδοτεί “ένα άλμα από τη δεύτερη στην τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση”, με στόχο να τεθεί σε λειτουργία τον Μάρτιο του 2026.

Για την ανάπτυξη της ΤΝ προς όφελος της κοινωνίας, τονίστηκε η αναγκαιότητα ισχυρών εθνικών υποδομών. “Η ΤΝ δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς μεγάλες υποδομές και υπερυπολογιστές”, ανέφερε ο υπουργός, ανακοινώνοντας τη δημιουργία του “Δαίδαλου” και του “Pharos” στον Λαύριο, καθώς και τη δρομολόγηση μιας δεύτερης υπερυπολογιστικής εγκατάστασης στην Κοζάνη, στη Δυτική Μακεδονία, με συμπληρωματικό ρόλο.

Στο “Pharos” συμμετέχουν φορείς όπως ο Δημόκριτος, το ΕΜΠ και το Ερευνητικό Κέντρο “Αθηνά”, ενώ συνδεδεμένοι φορείς είναι, μεταξύ άλλων, το ΕΚΕΤΑ, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο Πατρών, επιβεβαιώνοντας την ενεργή συμμετοχή της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας.

Έμφαση δόθηκε και στο ζήτημα των δεδομένων, με τον υπουργό να επισημαίνει ότι “δεν υπάρχει Τεχνητή Νοημοσύνη χωρίς δεδομένα”. Η αξιοποίηση των δεδομένων θα γίνεται αυστηρά εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου, με πλήρη τήρηση του GDPR, του AI Act και του Data Governance Act, χρησιμοποιώντας μόνο ανωνυμοποιημένα ή ψευδωνυμοποιημένα δεδομένα και μετά από τις απαραίτητες εγκρίσεις.

Η χρηματοδότηση του “Pharos” βασίζεται σε μεικτό σχήμα: 65% από το Ταμείο Ανάκαμψης και 35% από ευρωπαϊκούς πόρους μέσω της πρωτοβουλίας EuroHPC. Για τα πρώτα τρία χρόνια λειτουργίας, η χρηματοδότηση θα καλύπτεται κατά 50% από το ελληνικό Δημόσιο και κατά 50% από την EuroHPC.

Οι υπερυπολογιστές, τόσο του Λαυρίου όσο και της Δυτικής Μακεδονίας, ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο, ενώ φορέας υλοποίησης και λειτουργίας είναι η ΕΔΥΤΕ, με την τεχνογνωσία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το Υπερταμείο θα διαδραματίσει ρόλο στην προσέλκυση επιχειρήσεων, ερευνητών και ταλέντων.

Οι τρεις θεματικοί πυλώνες του “AI Factory Pharos” είναι:
1. **Πολιτική προστασία και περιβάλλον:** Αξιοποίηση επίγειων και δορυφορικών δεδομένων στην εποχή της κλιματικής κρίσης.
2. **Υγεία:** Ενίσχυση της έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων αξιοποιώντας τον τεράστιο όγκο δεδομένων του ελληνικού Δημοσίου.
3. **Ελληνική γλώσσα και πολιτισμός:** Δημιουργία μοντέλων ΤΝ που θα αξιοποιούν τον πλούτο και τα ιδιώματα της ελληνικής γλώσσας, διασφαλίζοντας την παρουσία της στον ψηφιακό κόσμο.

Η συνεποπτεία της Η.Δ.Υ.Κ.Α. Μ.Α.Ε. από τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας κρίθηκε απαραίτητη για την ουσιαστική σκοπιμότητα των έργων υγείας. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ενισχύει το τεχνικό σκέλος, ενώ το Υπουργείο Υγείας καθορίζει τις πολιτικές, επιτρέποντας ταχύτερες και ορθότερες αποφάσεις για τα έργα ψηφιακής υγείας. Η Η.Δ.Υ.Κ.Α. υλοποιεί ήδη έργα άνω των 200 εκατομμυρίων ευρώ, εστιάζοντας στην ηλεκτρονική υγεία.

Επιπλέον, το έργο e-perifereies στοχεύει στη γεφύρωση των αποκλίσεων ψηφιακής ωριμότητας μεταξύ των Περιφερειών, παρέχοντας 270 κοινές ψηφιακές υπηρεσίες μέσω του gov.gr, εξασφαλίζοντας ομοιόμορφη εμπειρία εξυπηρέτησης για όλους τους πολίτες.

Ολοκληρώνοντας, ο Υπουργός χαρακτήρισε το “AI Factory Pharos” ως “την επόμενη μέρα της Ελλάδας στην ΤΝ”, υπογραμμίζοντας τη δημιουργία εθνικών υποδομών με εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ώστε να προάγεται η καινοτομία στην Ελλάδα, υπό ευρωπαϊκούς κανόνες.

Ενσωματώθηκαν, επίσης, τροπολογίες σχετικά με παρατάσεις προθεσμιών για την τηλεοπτική ευρυεκπομπή και την αδειοδότηση ραδιοφωνικών σταθμών, τη συμμετοχή επενδυτικών δαπανών φαρμακευτικών εταιρειών στον μηχανισμό clawback, και δικαιοπραξίες για τη σύσταση δικαιωμάτων επί ακινήτων του Τ.Α.Εθ.Α.