COP30: Η διαμάχη για τα ορυκτά καύσιμα και η απουσία παγκόσμιας ηγεσίας

Η COP30, η σύνοδος για την κλιματική αλλαγή, βρέθηκε στο επίκεντρο έντονων διαφωνιών, με το βασικό αίτημα της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα να δημιουργεί σοβαρές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών. Ο Νικόλας Φαραντούρης τόνισε την ανάγκη η Ευρώπη να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε αυτή την παγκόσμια προσπάθεια, μετατρέποντας την παρούσα συγκυρία σε ευκαιρία γεωπολιτικής καινοτομίας και αυτονομίας. «Τόσο για λόγους περιβαλλοντικούς, όσο και για λόγους γεωπολιτικούς», ανέφερε, «η Ευρώπη δεν διαθέτει επαρκείς ορυκτούς πόρους, με αποτέλεσμα η εξάρτηση από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων να διαιωνίζει την οικονομική και πολιτική μας εξάρτηση».

Η σύνοδος, όπως περιέγραψε ο κ. Φαραντούρης, βρέθηκε «σε αχαρτογράφητα νερά», καθώς το προσχέδιο απόφασης που κυκλοφόρησε από την προεδρία δεν περιείχε καμία αναφορά στα ορυκτά καύσιμα, ούτε σε μείωση (phase-down), ούτε σε κατάργηση (phase-out). Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε έντονα, απορρίπτοντας το κείμενο ως «απαράδεκτα αδύναμο». Ακολούθησαν απειλές αποχώρησης από τις ευρωπαϊκές αντιπροσωπείες, ενώ παράλληλα διέρρεε η ύπαρξη άτυπου συνασπισμού κρατών που επιδίωκαν να «θάψουν» κάθε αναφορά στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Χώρες όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και η Ινδία προσπάθησαν να μπλοκάρουν το κείμενο, προκαλώντας αντιστάσεις που η Βραζιλία, ως οικοδέσποινα, προσπάθησε να αμβλύνει.

Τα κύρια σημεία αντιπαράθεσης ήταν δύο:

**Α. Ορυκτά καύσιμα:** Το κρίσιμο ερώτημα ήταν εάν η διεθνής κοινότητα θα δεσμευόταν για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Η ΕΕ επέμενε σε ένα σαφές «phasing out of fossil fuels». Οι ΗΠΑ, λόγω αλλαγής πολιτικών προτεραιοτήτων της νέας Κυβέρνησης Τραμπ, δεν εκπροσωπήθηκαν επίσημα και απέφυγαν να τοποθετηθούν με σαφήνεια. Η Κίνα υποστήριξε μόνο το «phase-down», δηλαδή τη βαθμιαία μείωση, ενώ οι πετρελαιοπαραγωγοί του OPEC μπλόκαραν κάθε ρητή δέσμευση. «Το χάσμα ήταν τόσο βαθύ ώστε οι διαπραγματευτές δεν μιλούσαν την ίδια πολιτική γλώσσα», σημείωσε ο κ. Φαραντούρης.

**Β. Κλιματική χρηματοδότηση:** Οι αναπτυσσόμενες χώρες προσήλθαν με μεγάλες προσδοκίες, όμως καμία χώρα δεν δέχτηκε να θέσει συγκεκριμένα όρια για τη χρηματοδότηση μετά το 2030. Ο στόχος για χρηματοδότηση προσαρμογής μειώθηκε σχεδόν στο μισό, με τις ευάλωτες χώρες να κάνουν λόγο για «ανισότητα κι όχι δικαιοσύνη».

Σύμφωνα με τον Νικόλα Φαραντούρη, η COP30 ανέδειξε ένα βαθύ κενό στην παγκόσμια ηγεσία: «Οι ΗΠΑ έχουν στραφεί σε πολιτικές που ευνοούν τη χρήση των δικών τους ορυκτών καυσίμων. Η Κίνα προτίμησε χαμηλούς τόνους και μικρές δεσμεύσεις. Και η ΕΕ είναι η μόνη που πήρε θέση αρχών, αλλά χωρίς συμμάχους».