Η Ευρώπη χτίζει τη δική της «CIA» για να αντιμετωπίσει νέες απειλές
Μεταξύ πολέμου, υβριδικών επιθέσεων και κυβερνοαπειλών, η Κομισιόν προτείνει τη δημιουργία μιας νέας μονάδας πληροφοριών για την ενίσχυση της ασφάλειας.
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα εποχή ανασφάλειας, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ρωσικές υβριδικές επιθέσεις, η κινεζική διείσδυση σε κρίσιμες υποδομές, η τρομοκρατία χαμηλής έντασης και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο δημιουργούν ένα σύνθετο τοπίο απειλών. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει την ανάγκη για αναβάθμιση των υφιστάμενων εργαλείων ασφαλείας, προτείνοντας τη δημιουργία ενός δικού της μηχανισμού ανάλυσης πληροφοριών. Αυτή η πρωτοβουλία, που ήδη χαρακτηρίζεται ως «ευρωπαϊκή CIA» από ευρωπαϊκά μέσα, στοχεύει στη δημιουργία μιας μονάδας πληροφοριών υπό την αιγίδα της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία θα αντλεί στελέχη από τις εθνικές υπηρεσίες των κρατών-μελών. Το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο η Ευρώπη θα καταφέρει να γίνει αυτόνομος παίκτης στην παγκόσμια σκακιέρα της ασφάλειας ή αν η κίνηση αυτή θα οδηγήσει σε νέες συγκρούσεις μεταξύ των κρατών και των Βρυξελλών.
Η συνεργασία των ευρωπαϊκών μυστικών υπηρεσιών δεν είναι καινούργια. Από το 1971 λειτουργεί το άτυπο “Club de Berne”, όπου οι επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών των χωρών της Ε.Ε., καθώς και της Νορβηγίας και της Ελβετίας, ανταλλάσσουν ευαίσθητες πληροφορίες, κυρίως για τρομοκρατία. Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο μηχανισμός ενισχύθηκε με τη δημιουργία του Counter Terrorism Group (CTG) για την αντιμετώπιση της τζιχαντιστικής απειλής. Επιπλέον, στις Βρυξέλλες λειτουργεί το EU Intelligence and Situation Centre (IntCen), μια πολιτική μονάδα ανάλυσης εντός της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS), η οποία αναλύει υλικό από τα κράτη-μέλη. Από το 2007, η Single Intelligence Analysis Capacity (SIAC) συνδυάζει το IntCen με το στρατιωτικό σκέλος πληροφοριών του Στρατιωτικού Επιτελείου της Ε.Ε. (EUMS Intelligence) για ολιστική επεξεργασία δεδομένων.
Παρά τους υφιστάμενους τρεις άξονες δράσης (άτυπο δίκτυο, θεσμικό αναλυτικό κέντρο, ενιαία πολιτικοστρατιωτική ανάλυση), η πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εστιάζει στην ανάγκη για έναν μηχανισμό που θα υπάγεται πολιτικά στην Κομισιόν και όχι στην EEAS, όπου τα κράτη-μέλη και ο ύπατος εκπρόσωπος έχουν πρωταρχικό ρόλο. Η νέα μονάδα, η οποία θα στελεχωθεί από αποσπασμένους αξιωματούχους των εθνικών υπηρεσιών, θα συλλέγει και θα συνθέτει πληροφορίες, θα παράγει αναλύσεις κινδύνου και θα λειτουργεί ως κόμβος στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας» και του υπό ίδρυση Κέντρου Ανθεκτικότητας της Δημοκρατίας. Ο στόχος δεν είναι η δημιουργία μιας υπηρεσίας με πράκτορες και επιχειρησιακά δίκτυα, αλλά ενός «μυαλού» που θα μετατρέπει τα δεδομένα σε πολιτική ισχύ, απαντώντας στις αυξανόμενες υβριδικές απειλές.