Δημογραφικό: Η αλήθεια πίσω από την προειδοποίηση για τις συντάξεις
Αντικρούονται οι φόβοι για την κατάρρευση των δημόσιων ασφαλιστικών συστημάτων, με την ανάπτυξη και την κοινωνική αλληλεγγύη να πρωταγωνιστούν.
Πρόσφατες δηλώσεις από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλισης και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA), ο οποίος προειδοποίησε για τη δυσκολία χρηματοδότησης των συντάξεων στο μέλλον λόγω της δημογραφικής γήρανσης στην Ευρώπη, πυροδότησαν συζητήσεις για την βιωσιμότητα των δημόσιων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, τα “μαθηματικά του κοινωνικού συμβολαίου” δεν βγαίνουν, με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει ακόμη χειρότερες επιπτώσεις λόγω της έντασης του φαινομένου.
Ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ageing Report 2024) έρχονται να ανατρέψουν αυτή την απαισιόδοξη εικόνα. Εκτιμάται ότι μέχρι το 2070, ο δείκτης συνταξιοδοτικής δαπάνης θα μειωθεί από 14,5% (2022) σε 12%, ενώ το ανώτατο επιτρεπτό όριο παραμένει στο 16,2%. Η κρατική χρηματοδότηση για τις συντάξεις αναμένεται επίσης να μειωθεί, συγκλίνοντας προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η εικόνα του ελληνικού προϋπολογισμού για το 2025 ενισχύει αυτή την αισιοδοξία. Η συνταξιοδοτική δαπάνη, αν και ανέρχεται σε 34,3 δισεκατομμύρια ευρώ, αποτελεί το 13,8% του ΑΕΠ, μια σημαντική μείωση σε σχέση με το 2021, παρά την αύξηση του ονομαστικού ποσού. Αυτή η μείωση στο ποσοστό του ΑΕΠ οφείλεται στην οικονομική ανάπτυξη, την αύξηση των μισθών και τη μείωση της ανεργίας.
Παράλληλα, η κρατική δαπάνη για συντάξεις μειώνεται, με τις εισφορές να καλύπτουν όλο και μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης. Οι προβλέψεις δείχνουν περαιτέρω μείωση της κρατικής συνεισφοράς και σταθεροποίηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως ποσοστό του ΑΕΠ, επιβεβαιώνοντας ότι η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να αντισταθμίσει τις δημογραφικές πιέσεις.
Η εθνική σύνταξη διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην προστασία των χαμηλοσυνταξιούχων, εξασφαλίζοντας έναν αξιοπρεπή συντελεστή αναπλήρωσης. Χωρίς αυτήν, πολλοί θα έπεφταν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο, στην έκθεσή του, θα έπρεπε να λάβει υπόψη τα πορίσματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναγνωρίζοντας τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Η σύγχυση με ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, που προωθούνται συχνά με αβάσιμους φόβους για το μέλλον, υπονομεύει την αρχή της αλληλεγγύης που διέπει την κοινωνική ασφάλιση.
Το 95% των συντάξεων που προέρχεται από την κοινωνική ασφάλιση εγγυάται την αντιμετώπιση του γήρατος, της χηρείας και της αναπηρίας, θεμελιώδη δικαιώματα που βασίζονται στην αλληλεγγύη. Οι ατομικές κεφαλαιοποιητικές συντάξεις, αντίθετα, δεν παρέχουν αυτή την ασφάλεια.
Οι “μεταρρυθμίσεις” που εισήγαγαν υποχρεωτικές αποταμιεύσεις για τις νέες γενιές, όπως η ίδρυση του ΤΕΚΑ, ενδέχεται να δυσχεράνουν την ανάπτυξη των συμπληρωματικών πυλώνων συντάξεων. Το δημογραφικό ρίσκο, ενώ επιβαρύνει το δημόσιο σύστημα, μεταφέρεται στους πολίτες στους ιδιωτικούς πυλώνες, οδηγώντας δυνητικά σε μειωμένες συντάξεις και αχρείαστη αποταμίευση, που πλήττει την οικονομική ανάπτυξη.